UZAKTAN EĞİTİMİN TEKNOLOJİ BOYUTU

XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya
UZAKTAN EĞİTİMİN TEKNOLOJİ BOYUTU
Prof.Dr.Mehmet GÜROL
Fırat Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bl. mgurol@firat.edu.tr
Arş.Gör.Tuncay Sevindik
Fırat Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğr. Tekn. Öğret. tsevindik@firat.edu.tr
ÖZET
Uzaktan eğitim kavramı 18.yy’ dan sonra şiddetle eğitim dünyasında gündemi meşgul eden bir kavram olmuştur. Bu
kavramın baskın olarak geleneksel eğitim tarzında bir eğitim sistemi olarak kabul edildiği savunulurken, bazı
eğitimciler tarafından da alternatif bir eğitim modeli olduğu savunulmaktadır. Fakat günümüz teknolojisinin de akıl
almaz derecede artış göstermesi uzaktan eğitim kavramını yönetim, teknoloji, değerlendirme boyutlarının faydaları,
zararları ve işlem süreçleri v.b şekillerde geleneksel eğitim sisteminde olduğu yönleriyle ele alınmasını gündeme
getirmiştir. Bu araştırmada da uzaktan eğitimin teknoloji boyutu betimsel araştırma modeline uygun olarak ele
alınacaktır.



1. GİRİŞ
Bilindiği gibi uzaktan eğitimle ilgili inceleme konularından biriside yapı ve işleyiş boyutudur. Eğitimde
yapılaştırmada felsefi, bilimsel, teknolojik, kültürel, sosyal, ekonomik ve bireysel boyutların esas alınması
kuramsal alt yapıyı oluşturmaktadır. Burada belirtilen teknoloji boyutu, çağdaş eğitim teknolojisi ve
toplumsal olguların esas alınmasıyla oluşmaktadır (Alkan, 1998:5).
Alkan’ın ifade ettiği uzaktan eğitimin boyutlarından biri olan “teknoloji boyutunu” bu çalışmada ele
alacağız. Uzaktan eğitim programı, eğitim kurumlarının, öğrencilerin tek başına eğitimi gerçekleştirmesine
yardımcı olmak için belli bir düzende hazırladıkları ders programı ile gerçekleştirilen çalışmaya verilen
isimdir. Bir başka tanım da; Uzaktan eğitim programı öğrenciyle eğitsel kaynaklar arasında bağlantı kurarak
eğitimi gerçekleştiren bir sistemdir (www.uluslararasiegitim.com). En genel anlamda uzaktan eğitim
öğretmen ve öğrencinin zaman ve mekan bakımından birbirinden ayrıldığı ortamlar üzerinde yapılandırılan
eğitim uygulamaları olarak tanımlayabiliriz (Yorgancı, 1998:102).



Uzaktan eğitimin tarihçesine bakıldığında; gazete aracılığıyla eğitim (1870), mektupla eğitim (1927-1955),
radyo, televizyon, video (1956-1981) ve bilgisayar destekli eğitim kronolojik olarak sıralamayı
oluşturmaktadır (Odabaşı ve Kaya, 1998:63). Fakat asıl kırılma noktası olan 2000 yılına gelindiğinde
uzaktan eğitimde bilgisayar ve internet teknolojilerinin bütünleştiği görülmektedir. Bu birliktelik uzaktan
eğitimin sınırlarını boyut almaz şekilde geliştirmiştir.
Öğretmen ve öğrenci arasındaki bu iletişimi sağlayan uzaktan eğitim sisteminin nasıl bir teknik altyapı
gerektiriyor, sorusunun karşılığı araştırılacaktır. Bunun için bir ya da birden çok sunucunun olması
gerekiyor. Öğrenci tarafı içinse laboratuvar ortamı veya bağımsız çoklu ortam uçları gerekiyor. Yerel ağ
yapısının sunucuya bağlanma konusunda sorunsuz olması gerekiyor. Kullanılan yazılımında sadece ders
yapısına değil ayrıca idari yapıya da uygun olması gerek. Bir dersin hazırlanma süreci ortalama 6-9 ay
sürüyor. Ancak bu süre ders materyali, çoklu ortam ögelerine de bağlı olarak 1 seneye kadar uzuyor. En
temel şekliyle dersin hazırlığı için 1 öğretmen, 1 asistan, grafiker ve bir programcı gerekiyor. İnternet temelli
uzaktan eğitimde derslerin verilmesinde bütünlük açısından tutarlı olmak için ilkeler ve standartlar olması
gerekir (kullanılacak fontlar, sayfa yapısı, anlatım vs). Bunların yanında öğretim elemanı ve yardımcı
elemanlar için ayrı bir eğitim gerekiyor (Özaygen, A. 2000).
Klasik eğitimde eğitimi veren belirli bir zaman ve mekana bağlı olarak bilgileri yüz-yüze aktarmaktadır.
İnternet destekli öğretimde ise öğretmen ve öğrenci arasında üçüncü bir faktör daha ortaya çıkmaktadır. Bu,
öğretmenden alınan bilgilerin internet ortamına aktarılarak öğrencilere sunulmasındaki “teknolojik hizmet
faktörü” dür. Aslında bu faktörü tek bir özne ya da nesne ile tanımlamak mümkün değildir. Teknolojik
hizmet faktörünün en genel anlamda materyallerin internet ortamına aktarılmasını sağlayan “internet destekli
öğretim ekibi” ve internet ortamına aktarılan bilgilerin öğrencilere yada alıcılara aktarılmasındaki “iletişim
kanalları” ndan oluştuğunu (Geyik, Seymen, 2003)


2. UZAKTAN EĞİTİMİN GENEL YAPISI
Uzaktan eğitimin bir çok alanda uygulaması olduğu bilinmektedir. Uzaktan eğitimin teknoloji boyutu ele
alınırken internet tabanlı uzaktan eğitim uygulamalarında (İTUE), teknoloji boyutu uzaktan eğitimle uğraşan
kişiler için önemlidir.
Internet tabanlı uzaktan eğitim, gelişmiş teknolojik gereçlerle birbirinden uzak öğrenciler ve eğitim
kadrosunun etkileşimli olarak veri alışverişinde bulunması şeklinde tanımlanabilir. Söz konusu eğitim
sisteminin izlerinin bir yüzyıl kadar gerilere gittiğini söyleyen Ruksasuk, uzaktan eğitim kavramının, onunla
çok yakından ilgisi bulunan uzaktan öğrenim, telekurs, ev kursları, bağımsız kurslar, açık üniversite,
elektronik üniversite ve sanal sınıf gibi kavramlardan doğduğunu ifade etmektedir. Günümüze kadar hizmet
içi eğitim, posta ile eğitim ve yaşam boyu öğrenim gibi çeşitli adlarla anılan eğitim yaklaşımlarının
oluşumunu gerektiren nedenler, internet tabanlı eğitime de altyapı oluşturan nedenler olmuştur (Odabaş,
2003).
İnternet tabanlı uzaktan eğitim uygulamaları online, hybrid, intranet gibi farklı adlarla işlenmektedir. Tüm
bunlar aslında internet tabanlı uzaktan eğitimi temsil etmektedir. İnternet tabanlı uzaktan eğitimin dünyadaki
farklı coğrafyalarda farklı şekillerde kabul görmüş uygulamaları kullanılmaktadır. Kimi eğitim kurumları


hybrid kursları seçerken, kimi eğitim kurumları da online eğitim sistemini seçmektedir. Bu seçim kurumun
eğitimden elde edeceği maksimum perfonmansa göre değişmektedir. İnternet tabanlı uzaktan eğitim
sistemlerine internet üzerinde genel olarak baktığımızda yüksek öğretim düzeyinde uzaktan eğitim
uygulamalarının daha çok kullanıldığı görülmektedir. Fakat dünyada ve ülkemizde orta öğretim düzeyinde
de internet tabanlı uzaktan eğitim uygulamaları kullanılmaktadır. Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde
uygulanan asenkron eğitim sistemi ülkemizdeki internet tabanlı uzaktan eğitim sistemine en güzel örnektir
(www.yok.gov.tr).

3. UZAKTAN EĞİTİMDE ALTYAPI ARAÇLARI
İnternet tabanlı uzaktan eğitimde kullanılan alt yapı araçları yazılım (software) ve donanım (hardware)
olarak sınıflandırılmalıdır, fakat her geçen gün kendisini yenileyen teknoloji, araştırmalarda belirtilen
bugünün teknolojilerini modası geçmiş sistemler olarak göstermektedir.
Donanım (Hardware) Yazılım (Software)
Multimedya (Web Kamera,Mikrofon v.b.) Web Editörleri
Ana (Server) Bilgisayarlar Browserlar
İnternet Bağlantısı (Dialup, ADSL,Kablo) Veri Tabanı Yazılımları
Kişisel Bilgisayar (Multimedya Destekli) Konferans Yazılımları
Uydu Sohbet Yazılımları
Up Link İstasyonu Laboratuarlar İçin Terminal İşletim Sist.
Yönetim Yazılımları (Yöneticiler için)
Görüntü Aktaran Yazılımlar (RealPlayer gibi)
Tablo-1. İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitimde Alt Yapı Araçları
Uydu: Sunucu (yer istasyonu) ile kişisel bilgisayarın arasındaki iletişimi sağlamaktan sorumludur.
Up Link İstasyonu: Sunucu ana makinelerden alınan verilerin uyduya gönderilmesinden sorumludur.
Ana Makina(lar): Oluşturulan içeriğin (multicast/broadcast, on-demand, unicast) saklan ması ve
sunulmasından, materyallerin oluşturulup ana makinelere gönderilmesinden sorumludur (www.tbd.org.tr).
İletişim ortamları yönüyle bakılacak olursa yazılı (metinler, çalışma klavuzları), sesli (ses kayıtları),
görüntülü (video, kablo tv. ), veri şeklinde (web sayfaları, bilgisayar dosyaları, online testler, İnteraktif
araçlar) iletişim ortamları oluşturulmaktadır (www.elearners.com).


4. UZAKTAN EĞİTİMDE İŞLEYEN SÜREÇ
Altyapı sağlama, içerik hazırlama ve içeriği sunma, içeriği sunma, içeriğin internet tabanlı uzaktan eğitim
platformuna taşıma hizmetleridir. Bu üç aşamayla doğru orantılı olarak, İTUE programlarının
hazırlanmasında bir ekip çalışması gerçekliği göz önünde bulundurulacak olursa bu ekip içersinde; insan
kaynakları ve eğitim uzmanları, deneysel öğrenci grupları, pedagoglar, grafikerler, bilgisayar yazılımcıları,
altyapı sağlayıcılar görev almalıdır. Çünkü İTUE’de bir bilgisayarcının ve koordinatörün olması yeterli
değildir. Bir ekip çalışmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ekip önce alt yapıyı sağlamakta, ardından içerik
hazırlanmakta ve hazırlanan içerik internet platformunda sunulmaktadır. Bu sunum aşamasından sonra
öğrencilerin ve öğretmenlerin süreç içerisindeki konumları İTUE sisteminde sürecin nasıl işlediğini
göstermektedir.


4.1. İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitimde Süreç Nasıl Çalışmaktadır?
a. Okul Seçimi
İnternet tabanlı uzaktan eğitim programı için en önemli adımlardan birisi eğitim alınacak okulun seçilmesi
aşamasıdır. Günümüzde teknolojinin gelişimi ile birlikte geleneksel tarzda eğitim veren birçok okul, İTUE
sistemine hızlı bir geçiş yapmaktadır. Öğrencinin yapması gereken şey programa kayıt yaptırmadan önce
programın hangi kuruluş tarafından tanındığını ve hangi okul bünyesinde verildiğini araştırmaktır
(http://www.uluslararasiegitim.com/uzak/kurs.asp).
b. Başvuru, Kayıt ve Harç Ödeme
Ödemeler genellikle, telefon, posta, online, kredi kartı yada kampus içerisinde bunun için görevlendirilmiş
kişiler kanalıyla yapılmaktadır.
c. Ders Seçimi
Teknoloji, fen ve matematik gibi geleneksel eğitim teknikleri ile verilen dersler online eğitim programında
yer almayabilir. Sınıf mevcudu, geleneksel okullarda öğrenci sayısı sınıfın ölçüsüne göre ayarlanmaktadır.
Buna rağmen İTUE programında öğrenci sayısı öğretmenin ilgilenebileceği mevcutla sınırlandırılmıştır.
d. Dersler
Ders ekranı: Ekranın sol alt köşesinde genel olarak öğrencinin dersle ilgili görebileceği şeyler yer almaktadır.
Konu ile alakalı yapılan açıklamaları okumak yada ödevi açmak için yapılması gereken şey sadece klasör
yada dosyanın üzerine tıklamaktır.
Online dersler: Bu tarz bir eğitim sisteminde öğretmenin anlattıklarını not almak yerine öğrenciler kendi
kendilerine konuyu okuyabilmektedir. Sistemli bir sınıf olmamasından dolayı öğrenciler kendilerini disiplin
altına almalıdır.
e. Yardımcı kitaplar
Kitaplar: İTUE programı için istenilen kitaplar internette sırasıyla verilir.
Kütüphane: İTUE programının uygulandığı bazı üniversitelerinin kendine ait online kütüphanesi vardır. Bu
kütüphanelere yada öğretmen tarafından tavsiye edilen kurslara internet yolu ile erişim sağlanabilir. Bazı
okullar ise hazırlamış oldukları ders programını kendi sayfalarında yayınlar. Böylelikle öğrenci okulunun
sitesinden çıkmak zorunda kalmadan kütüphaneden ve dersten daha kolay faydalanabilir.
f. Öğretmen ve Öğrenci Arasında Etkileşimi Sağlama Yolları
E-posta: Öğretmen, e-posta yolu ile bir öğrenciye yada gruba doğrudan soru yada yorumlarını yöneltebilir.
Bülten panosu: Cyber Kampüste öğrenciler arasında soru ve cevaplar için bülten panosunu kullanarak
gerçekleştirilen iletişim e-postaya oranla daha yaygındır. Bu yöntem hem öğrencilere daha spesifik sorular
sorabilme, hem de bütün öğrencilere cevabı görme olanağı sağlamaktadır.

Sohbet odaları: Oluşturulan sohbet odalarında öğrenciler diğer öğrenci arkadaşları, öğretmenleri ile ders yada
ödevleri ile alakalı birebir tartışmalara katılabilirler. Bu sistem derste çekingen olan öğrenciler için
geleneksel ders ortamına oranla daha etkili olacaktır (http://www.uluslararasiegitim.com/uzak/kurs.asp).
g. Dersle İlgili Verilen Ödevler ve Yapılan Sınavlar
İTUE programında yapılan test vb. sınavlara gerçekten programa dahil olan öğrencinin girip girmediğini
saptamak kolay değildir. Bu yüzden online eğitim sisteminin uygulandığı bir çok okul, sınavların rektörlük
tarafından belirlenecek bir denetleyici tarafından yine belirlenen bir ortamda gerçekleştirilmesini teklif
etmektedir. Siber Kampüs'te sınavlar bir denetleyicinin gözetimi altında yapılmaktadır. Öğrenciler sınava
kimliklerini göstererek girebilirler ve rektörlük sınav sonuçlarını onaylı bir şekilde öğretmene gönderir
(http://www.uluslararasiegitim.com/uzak/kurs.asp).
h. Kursun Tamamlanması, Mezun Olma Yada Sertifika Alma
Çeşitlilik: Geleneksel eğitim programlarına nazaran daha geniş bir yelpazede sunulan uzaktan eğitim
programlarında lisans ve lisans üstü eğitimi, ilgi ve geçmiş eğitimleriniz ile örtüşen bir alanda kolaylıkla
alabilirsiniz.
Transfer: Geleneksel eğitim veren okullarda olduğu gibi uzaktan eğitim kuruluşlarında da bir programda
alınan kredi diğer bir kurum için geçerli sayılmayabilir. Çünkü bu programlara onay veren kurumlar farklı
olabilir (www.uluslararasiegitim.com/uzak/ kurs.asp).


5. ÖĞRENCİ VE ÖĞRETMENLERİN İNTERNET OKUR-YAZARLIĞI
İTUE programlarına öğrenci ve öğretmenlerin kabulünden önce yeterli derecede internet ve bilgisayar okur
yazarlığı olması gerekliliği vardır. Daha önceleri toplumumuzda varolan bilgisayara karşı olumsuz yaklaşım
artık yerini hayatın vaz geçilmez bir parçası olduğu yargısına bırakmıştır. Son yıllarda da bireyler teknoloji
okur-yazarlığını biraz bilgisayar ve internet okur-yazarlığını geliştirdikten sonra internet kafeler de yada
evlerinde internet ortamında geliştirmektedir. Teknoloji okur-yazarlığı yeterli düzeyde olan bireylerde her
türlü İTUE programında yabancılık çekmemektedir. Kullanılan sistemler aşağıda belirtilmiştir.

6. İNTERNET TABANLI UZAKTAN EĞİTİMDE KULLANILAN SİSTEMLER
Bu sistemler Çevrimiçi, Hybrid, İntranet tabanlı kurslardır. Tüm bunların ortak noktaları, hepsinde
multimedya uygulamalarını aynı amaç için kullanabilmekteyiz. Farklılıkları ise;

Sistem Özellikleri
Hybrid Bu eğitim sisteminde okula devam etme durumu diğer kurslara oranla daha fazladır.
Çevrimiçi
Bu eğitim sisteminde okula devam etme yok denecek kadar azdır. Fakat günümüzde bir
çok eğitim kurumunda sınavlar yüzyüze yapılmaktadır.
İntranet
Diğer iki sistemden farkı yerel yapıya sahip olmasıdır. Bu sistemde kampus içi
uygulamalar görülmektedir. Çevrimiçi ve hybrid eğitim sistemlerine göre hız
çok fazladır. İnternet tabanlı uzaktan eğitim programları için, hız olarak en
uygun modeldir.
Tablo-2. İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitimde Kullanılan Sistemler
6.1.İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitimde Sınıf Ortamının Tasarlanması
İnternet tabanlı uzaktan eğitimde sınıf ortamı ,dersin içeriğine göre işlevsellik kazanmakta bazı dersler sınıf
ortamında işlenmezken, bazı derslerde laboratuar ortamlarında işlenme gereği duyar. Bunlara örnek verecek
olursak elektronik alanında lisans üstü bir laboratuar dersinin işlenmesi ele alınabilir. Laboratuar için uygun
ortam hazırlandıktan sonra şekil-1’deki gibi dersler internet aracılığıyla öğrenciye ulaştırılmaktadır.
Şekil-1. Laboratuar tabanlı bir lisans üstü dersin İTUE aracılığıyla aktarılması
7
Şekil-1’den görüleceği gibi bir deney düzeneğinin kamera ile bilgisayara ve laboratuarda bulunan server
bilgisayara aktarılması söz konusudur. Daha sonra server bilgisayardaki datalar belli bir kuyrukta
alıkonulduktan sonra internet ara yüzü ile sunucudan istemciye dağıtılmaktadır.
6.2.Uzaktan Eğitimde Yönetim ve Değerlendirme
İnternet tabanlı uzaktan eğitim kurumlarının yönetimsel bakımdan nasıl olduklarıanın ve ne şekilde
kurulduklarının temelinde; ulusal gereksinimler, sosyal yapı, uygulamanın genel özellikleri vardır. Tüm
bunlar İTUE’in yönetim yapısını etkilemektedir (Kaya, 2002:63).
Aslında İTUE’de eğilim, işbirliğini sağlamak yönündedir. İTUE’in yönetim boyutun da öğrenci kayıtları,
derslerin, öğretim elemanlarının koordinasyonu, teknik personelin yönlendirilmesi, okulun akredite
edilmesi, danışmanlı, okul reklamı v.b, geleneksel sistemdeki yönetim şekliyle benzerlik göstermektedir.
Değerlendirme boyutu, uzaktan eğitimin beşiği sayılan Amerika Birleşik Devletleri’nde İTUE’de genel
olarak uygulanan değerlendirme sitemleri bir-kaç basamaktan oluşmaktadır. İnternet üzerinde tesadüfü
yöntemlerle ele aldığımız Phoenix, North Caroline State ve Penn State’s gibi İTUE uygulayan
üniversitelerde değerlendirmeler portfolyo süreci, çoktan seçmeli testler, video konferans ve belirli sınav
merkezlerinde yapılmakta olan sınavlar şeklinde uygulanmaktadır. İTUE programında değerlendirme ve
yönetim yazılımsal olarak çözülmektedir. Bu yazılımlar, Active Server Page, Delphi v.b yazılımlar
değerlendirme yönetim bölümünde aktif rol oynar ve istemci-sunucu mimarisinde etkileşim gösterir.
Görülmektedir ki uzaktan eğitimde önemli olan kavramlar teknoloji, yönetim, değerlendirme, teknik ve
öğretim elemanları ve akreditasyon boyutlarından oluşmaktadır. Akreditasyon kavramı eğitimde belirli
standartlar üzerinde anlaşmak için geliştirilmiş bir kavramdır.
6.3.Akreditasyon
Uzaktan eğitim beraberinde nitelik sorununu getirmiştir. Özellikle 1990’ların ilk yıllarından başlayarak,
uzaktan eğitim ya da çevrimiçi eğitim adı altında en az çaba ve maliyetle en çok sayıda mezun vererek kar
elde etmek isteyen kurum ortaya çıkmıştır. “Diploma Değirmeni” ya da “Sayısal Diploma Değirmeni”
biçiminde adlandırılan bu kurumlarda uzaktan eğitim konusunda hiçbir eğitim almamış insanlar açtıkları
programlar ve derslerle bir çok insanı kandırmışlardır (Aydın, 2003). Bu sebepten dolayı akreditasyon
uzaktan eğitim için vazgeçilmez bir unsur olmuştur.
Uzaktan eğitim veren kuruluşların akredite edilmesini dünyada sağlayan en önemli kuruluşlardan biri The
Distance Education and Training Council (DETC)’in 1998 verilerine göre İTUE’e katılan öğrencilerin
ortalama yaşlarının 31 olduğu ifade edilmiş ve sık sorulan sorular bölümünde ise en önemli sorun bu eğitimi
veren kuruluşlardan aldıkları sertifika yada diplomaların başka ülkelerdeki geçerlilik düzeyleri olmuştur.
Halen akreditasyon konusunda çalışmalar devam ederken bu tip sorular eğitim kurumlarının sorunlar
kısmındaki en önemli soru olarak yerini korumaktadır. İTUE’in daha çok kullanıldığı ABD’de akreditasyon
sorunu bir çok akreditasyon kurumu tarafından sağlanmaktadır. Bu kurumların sağlamış olduğu standartlar
İTUE programı veren eğitim kurumlar tarafından uygulanmaktadır. Bu akredite kurumlarından bazıları
şöyledir;

Middle States Association of Colleges and Schools, Commission on Higher Education adlı kurum,
Delaware, Maryland, New Jersey, New York, Pennsylvania, District of Columbia, Puerto Rico and Virgin
Islands üniversitelerinin uzaktan eğitim çalışmalarını akredite etmektedir (http://www.elearners.com).
New England Association of Schools and Colleges, Commission on Institutions of Higher Education
adlı kurum Schools in Vermont, Maine, Massachusetts, New Hampshire, Connecticut and Rhode Island
üniversitelerinde yüksek lisans ve doktora programlarının akreditasyonunu sağlamaktadır. Bu akredite
kurumlarının dışında bir çok akreditasyon kurumu vardır ve bunlar ABD’nin değişik bölgelerinde farklı
okullara farklı derecelerde akreditasyon hizmeti sağlamaktadır (http://www.elearners.com).
Bu akredite kurumlarından en büyüğü olan DETC akreditasyon işlerini 1926 yılından beri devam ettirmekte,
500’den fazla akademik kuruma hizmet vermekte ve bu güne kadar 120 milyon kişiye ABD’de hizmet
vermiştir (www.detc.org).


7.SONUÇ
Sürekli gelişen teknolojiye paralel olarak gelişen uzaktan eğitimin teknoloji boyutu, uzaktan eğitimin
yapısını da değiştirmiş durumdadır. Bu değişiklik İTUE yönündedir. Bu değişimde de en önemli rolü alt
yapı, içerik ve sunum kısımları oluşturmaktadır. Bunların yanı sıra sıkça tartışılmakta olan yönetim,
değerlendirme ve akreditasyon sorunları uzaktan eğitimin beraberinde getirmiş olduğu problemlerdir. Fakat
dünyada bu tip problemlerde farklı şekillerde (ülkelerin eğitim yapısına bağlı olarak) çözülmektedir. Hızla
büyüyen teknolojinin hiçbir zaman son noktasında olmadığımız kesin bir yargıdır. Buna bağlı olarak da
İTUE uygulamaları da sürekli gelişim gösterecektir.tüm bu gelişimlerin yanı sıra eğitim teknolojisindeki
yenilikler de en büyük sorunlardan biri olarak görülen ölçme ve değerlendirme boyutuna farklı alternatifler
sunacaktır
Kaynakça
Alkan, C. (1998) “Uzaktan Eğitimin Yapı ve İşleyiş Boyutu” Uzaktan Eğitim 1998 Kış, s:5-10
Geyik ve diğerleri (2003), Uzaktan Eğitimde Toplam Kalite Felsefesinin Uygulanabilirliği
Kaya, Z. (2002), Uzaktan Eğitim, PegemA Yayıncılık, Ankara, s:63
Aydın, C.H. (2003).Uzaktan Eğitimin Geleceğine İlişkin Eğilimler. http://dergi.emo .org.tr/al
tindex.php?sayi=419&yazi=221. Elektrik Mühendisleri Odası Dergisi sayı: 419. Aralık 2003’de Alındı.
Odabaş, H. (2002). "Internet Tabanlı Uzaktan Eğitim ve Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümleri" Türk
Kütüphanecilği 17, (2003), 22-36. www.humanity.ankara.edu.tr/bilgi belge /ogrelfiles/ho/hom5.htm. Aralık
2003’de alındı.
Özaygen, A. (2000). İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim. www.biltek.tubitak.gov.tr/der gi /00/mart. Bilim ve
Teknik Dergisi, mart sayısı. Aralık 2003’de alındı.
Özden, Y. (1998), E-insan/E-öğretim: Uzaktan Eğitim İçin Öneriler, www.tbdorg.
tr/sayi75_html/egitim_ozden.htm. Kasım 2003’de Alındı.
9www.etc.org/theassociation.html. The Association. Aralık 2003’de alındı.
www.elearners.com/resources/agencies.asp U.S. Higher Ed. Accrediting Agencies. Aralık 2003’de alındı.
www.uluslararasiegitim.com/uzak/uenedir.asp. Uzaktan Eğitim Nedir? Aralık 2003’de alındı.
http://www.uluslararasiegitim.com/uzak/kurs.asp Online Kurslar Nasıl Çalışır. Kasımda 2003’de Alındı.
http://www.yok.gov.tr/egitim/raporlar/mart98/bolum7.html. Asenkron Öğrenme. Aralık 2003’de alındı.