Motivasyon, mutlu ve başarılı olmak için hayati önem taşır. Aşağıdaki ipuçları, kendi kendinizi motive etmenize ve bunu sürdürebilmenize yardımcı olacaktır. Bunlar, pratik ve sonuca yönelik tavsiyelerdir. Uygulamadığınız sürece, genel kültürden öteye geçmeyeceklerdir.
1. HİKAYENİZİ YAZIN
Temiz bir kağıda bir iki paragraf olacak şekilde arzu ettiğiniz geleceğin hikayesini yazın. Gelecekte yapmakta olduğunuz şeyi, yaşadığınız yeri ve sahip olduklarınızı yazın. Bu sizi, hem şimdi hem de gelecekte motive edecektir.
2. GELECEĞİ GÖZÜNÜZDE CANLANDIRIN
Gözlerinizi kapatın ve kendinizi gelecekte ne yapıyor olarak görmek istiyorsanız, onu yaparken canlandırın. Sağlıklı bir şekilde koşuyorsunuz, bahçenizdeki çiçekler ile ilgileniyorsunuz ya da çalışıyorsunuz. Örneğin, hayaliniz küçük bir işyeri açmaksa, kendinizi açılış gününde, müşterileriniz ve çalışanlarınız ile selamlaşırken hayal edin. Böylece, hayallerinizi somutlaştırabilirsiniz.
3. GEÇMİŞİ GÖZÜNÜZDE CANLANDIRIN
Geçmişi gözünüzde canlandırdığınızda, daha önce nerede olduğunuzu ve ne kadar yol kat ettiğinizi görürsünüz. Planlı hedeflerinize ne kadar ulaştığınızı ve nerelerde hata yaptığınızı anlarsınız. Bu sizin doğru yolda ilerlemenizi sağlayacaktır. Bir şoförü düşünün, yalnızca önüne baksa ve dikiz aynasından yararlanmasa nelere maruz kalabilir. Zaman zaman geçmişe bakmak, en az şoförün dikiz aynasına bakması kadar yararlıdır.
4. BÜYÜK DÜŞÜNÜN
Geleceğiniz ile ilgili büyük düşünmekten korkmayın. Bu, kısa süreli başarısızlıklarınıza katlanmanızı kolaylaştıracaktır. Engeller, sizi durduramayacaktır. Çünkü, sizin gözleriniz büyük hedefe kilitlenmiş olacaktır. Uzun bir zamandan sonra sevdiğinize kavuşacağınızı düşünün, onu tren garından almaya giderken, bardaktan boşanırcasına yağan, sizi sırılsıklam eden yağmur, rahatsız eder mi?
5. KENDİNİZİ EĞİTİN
Hedef ya da hayaliniz ile ilgili her şeyi öğrenin, okuyun, konuşun, dinleyin ve deneyin. Eğer bir yazar olmak istiyorsanız, ders alın, kitaplar okuyun, yazın, diğer yazarlar ile konuşun, atölye çalışmalarına katılın.
6. DÜZENLİ OLUN
Temiz, düzenli ve iyi organize edilmiş bir ev, ofis ve hayat, motive edilmiş akıl için olmazsa olmaz niteliği taşımaktadır. Fiziksel dağınıklık, zihinsel dağınıklığa neden olur. Düzenli bir hayatınız olsun, böylece kendinizi her gün daha da zinde hissedeceksiniz. Örneğin, gece yatma, sabah kalkma saatiniz düzenli olsun. Mutlaka kahvaltı edin ve sabah en az yarım saat yürüyüş yapın.
7. EVİNİZDE VE OFİSİNİZDE MOTİVATÖRLERE YER VERİN
Evinizde, ofisinizde, arabanızda, cüzdanınızda size hedef ve hayallerinizi hatırlatacak sembollere, işaretlere, notlara ya da objelere yer verin. Bu hatırlatıcılar, sizin motivasyonunuzun devamının garantisi olacaklar. Son model bir araba sahibi olmayı mı istiyorsunuz? O halde hayalinizdeki arabanın resimlerini odanızın duvarına asın, cüzdanınızda saklayın ve ihtiyaç duyduğunuz an bakıp, hedefinizi hatırlayın.
8. GÖNÜLLÜ ÇALIŞMALARA KATILIN
Gönüllü olarak başka insanlara yardım edin. Bunu yaptığınızda, diğer insanları mutlu etmenin ne kadar tatmin edici bir şey olduğunu fark edeceksiniz. Haftasonları, eşinizle birlikte Çocuk Esirgeme Kurumu’na gitmek iyi bir fikir olabilir.
9. KENDİ MOTİVASYONUNUZ İLE BAŞKALARINI MOTİVE EDİN
En iyi öğrenme yöntemi, öğretmektir. Çocuklarınızın motive olmalarına, arkadaşlarınızın daha etkili hedefler belirlemelerine, eşinizin kişisel hayallerine ulaşmasına yardımcı olun. Onlara yardımcı olduğunuz zamanlarda, aslında kendinize de yardım ediyor olacaksınız.
10. ÇOCUKLAR İLE ZAMAN GEÇİRİN
Çocuklar ile zaman geçirmek size perspektif kazandıracaktır. İşteki yada özel hayatınızdaki sıkıntı yada endişeler, çocuklarınız ile oynadığınızda eriyip gider. Çocuklar her şeye basit yollu bakarlar ve bunu öğrenmek bile bizim için kar sayılır.
11. BADİLİK SİSTEMİ KURUN
Eşinizin kendi gelişimine yönelik hedefleri yada bir şeyleri başarmak isteyen yakın bir arkadaşınız var mı? Eğer varsa, onlar ile ‘badilik sistemi’ kurun. Birbirinizi motive edin, uyarın, cesaretlendirin ve hedeflerinizde yardımcı olun.
12. KENDİNİZE BİR MODEL BULUN
Kendisinden bir şeyler öğrenebileceğiniz rol model seçin. Bu kişi, sizin saygı duyduğunuz ve kendisi gibi olmak istediğiniz birisi olmalıdır. Saygı duyduğunuz bir insanı örnek aldığınızsa, tekerleği yeniden icat etmeniz gerekmeyecektir.
Eğer çevrenizde böyle bir kişi yoksa, ünlü bir lideri, sanatçıyı yada bilim adamını da rol model olarak alabilirsiniz. Kendisi ve yaptıkları hakkında tüm bilgileri edinerek, hedeflerinize ulaşmak için kullanabilirsiniz.
13. YÜRÜYÜŞ YAPIN VE ARABA KULLANIN
Şöyle bir etrafı gezin yada bulunduğunuz semtte arabanızla dolaşarak, rahatlayın, serbest zaman geçirin. Hepimizin rahatlamaya ihtiyacı var ve aslında hızlı yürüyüşler yapmak, araba kullanmak, gerçekten iyi birer çözüm. Bu şekilde yaptığınız mekan değişikliği, üzerinizdeki olumsuz havayı dağıtacaktır.
14. BAŞARI HİKAYELERİNİ OKUYUN
Etrafınızdaki insanların başarı hikayelerini okuyun. Günlük gazetelerde bile size ilham verebilecek, motive edecek ve harekete geçirecek düzinelerce küçük başarı hikayeleri var. Kütüphaneler, sıradan insanların sıra dışı hikayelerini anlatan biyografi ve otobiyografileri ile dolu. Hepsi, sizi başarıya ulaştırmak için raflarda heyecanla bekliyorlar.
15. MÜZİK DİNLEYİN
Müzik sakinleştirir, heyecanlandırır, hüzünlendirir ve hatta motive edebilir. Koşu yaparken Rocky’nin film müziğini dinlemek, müziği motivatör olarak kullanmaya en güzel örnektir. Sizi motive edecek şarkıları belirleyin ve ihtiyacınız olduğu durumlarda onlardan yararlanın.
Mesela, sabahları ofisime yada eğitim vereceğim şirkete giderken, ‘türkü’ dinlemekten çok zevk alıyorum ve bu beni motive ediyor.
16. MOTİVE EDİCİ FİLMLER İZLEYİN
Sizi motive eden filmlerin listesini yapın ve küçük bir arşiv oluşturun. Örneğin; Forrest Gump filmini izlemek pek çok kişiyi motive edebilir. Biliyorsunuz bu filmde, IQ’su normal insanlardan çok daha düşük bir kişi, büyük başarılara imza atıyordu.
17. MOTİVE EDİCİ ALINTILARI OKUYUN
Gerek internette, gerekse kitaplarda size ilham verecek ve motive edecek binlerce alıntı bulunuyor. İnternette dolaşın ve aranın çiçeklerden bal topladığı gibi bilgileri toplayın.
Bunlar işinize çok yaracaktır, çünkü hepimizin hayatı yorumlama şeklimiz farklıdır. Hayata farklı açılardan bakmanızı sağlayacak hikayeler bile çok işinizi görecektir.
Bu konuda http://www.motivasyoncu.com adresinden de yararlanabilirsiniz.
18. SAĞLIKLI BESLENİN
Mutlu bir yaşam için, sağlıklı beslenme çok önemlidir. İyi bir diyet, sizin vücut sisteminiz için gerekli olacak tüm besin, vitamin ve mineralleri içerir. Fazlası zaten zararlı olacaktır. Ne demişler, "sağlam kafa, sağlam vücutta bulunur". Vücudunuz ve motivasyonunuz için sağlıklı beslenin. Sigara ve alkolden uzak durun.
19. YETERİNCE UYUYUN
Bazı insanlara 6 saat uyku yeterken, bazıları için 8 saat gerekli olabilir. Yeterince uyuduğunuza emin oluncaya kadar uyuyun. Ancak, 8 saatten fazla olmamasına da dikkat edin. Düzenli ve yeterli bir uykuya sahip olmanın, hem vücudunuz hem de zihniniz açısından ne kadar yararlı olduğunuz göreceksiniz.
20. SÜREKLİ ÖĞRENİN
En önemli ders bu. Etrafınızdaki dünya hakkında sürekli öğrenmeye devam edin ve asla durmayın. Sizi ilgilendiren şeyler hakkında okuyun, dinleyin ve öğrenin. Mesela, sorulan bir soruya "bilmiyorum" demenin tadını çıkarın, sonra hemen öğrenin. Meraklı olun. Biliyorsunuz, merak ilmin hocasıdır.
- - -
Hedefler olmadan, hayatınızda kalıcı değişiklikler yapmanız oldukça zordur. Aşağıdaki ipuçlarını kullanarak etkili ve verimli hedefler belirleyebilirsiniz.
21. HEDEFLERLE ÇALIŞIN
Hedefler ile ilgili en önemli ipucu bu. Hedeflerle çalış..!
Hedefler, hayatınızın tüm alanlarındaki gelişiminiz için önemlidir, eğer hedefsiz çalışırsanız, gelişiminizde güçlükler ile karşılaşırsınız.
İstediğinizi elde etmek için, işinizi şansa bırakmanız hiç de iyi bir yol değildir.
Earl Wilson’un güzel bir sözü var. Diyor ki : “Başarı mı? Başarı tamamen şansa bağlıdır. İnanmazsanız başarısız insanlara sorun..!”
Hedeflerle çalışın, onlar size başarıyı ve yanında meyvesi olan mutluluğu getireceklerdir.
22. BEYİN FIRTINASI YAPIN
Temiz bir kağıt ve kalem alın. Uygun bir ortama geçin. Kimsenin sizi rahatsız etmeyeceği, telefondan uzak.
Sonra, düşünün, düşünün ve tekrar düşünün. Aklınıza gelen her düşünceyi yazın. Parasal hedefler, kişisel hedefler, İlişkisel hedefler, sağlığınız ile ilgili olanlar vs. Tüm fikirleri yazın.
Bitirdiğinizde, üzerinde çalışmak için gereğin fazla hedefiniz olacak. Bunlar arasından sizin için önemli olanları seçin.
23. HEDEFİNİZİ KAĞIDA YAZIN
Üzerinde çalışacağınız hedefi seçmeden önce, onu bir kağıda yazın, hedefinizin somutlaşmasını sağlayın. Böylece, sizin için gerekli olup olmadığına daha kolay karar verebilirsiniz.
24. HEDEFİ SEÇME NEDENLERİNİZİ YAZIN
Neden bu hedefi seçtiniz? Hedeflerinizin her biri için, ”Bunun bana ne yararı var” sorusunu sorun. Hedefi seçme nedenlerinizi kolaylıkla açıklayabiliyor olmalısınız. Eğer açıklayamıyorsanız, bu hedefi listeden silin ve diğerine geçin.
25. HEDEFİNİZİN SPESİFİK OLMASINI SAĞLAYIN
Hedefinizin etkili olabilmesi için, onu spesifik olarak ele alın.
“Çocuklarınız ile ilişkilerinizi geliştirmek” çok önemli ve yapmaya değer olabilir, ancak hedefiniz adına çok geniş bir tanımlama olacaktır. Bunun yerine, daha spesifik bir hedef belirleyin. Mesela, Pazar günleri beraber pikniğe çıkmak, akşam yemeklerinizi saat 19:00-20:00 arasında birlikte yemek, yada gece yatmadan önce onlarla 1 saat sohbet ederek bilgi ve deneyimlerinizi aktarmak gibi.
Bu sizi hedefinize daha kolay ulaştırabilir.
26. TERMİNLER KULLANIN
Hedeflerinizin gerçekleşmesini engelleyecek en ölümcül şey, ertelemektir. Bu problemin üstesinden gelmenin en iyi yolu termin kullanmaktır.
Hedeflerinizde yaptığınız gibi, terminlerinizi de spesifikleştirin. Elimdeki projeyi 5 Ocak 2004’e kadar bitireceğim gibi...
27. BAŞLAMA TARİHİ KULLANIN
Termin önemli, ancak onun kadar önemli olan başka bir konu daha var ki, bu da başlama zamanının net olmasıdır. Hedefiniz için yola çıkarken, başlama tarihini ertelemeye yönelik pek çok nedeniniz olacaktır.
Bunun üstesinden gelmek için, başlama tarihi belirleyin ve o tarihe sadık kalın.
28. BÜYÜK HEDEFLER SEÇİN
Hedeflerinizin etkili olabilmesi için, ulaşılabilir-zor olmalıdır. Eğer hedefiniz başarılması kolay ise, motivasyonunuz düşer.
Hedefleriniz ulaşılabilir olmalı, ancak aynı zamanda sizin mevcut yetenek ve becerilerinizi geliştirmenizi gerektirecek kadar da zor olmalıdır.
29. ULAŞILABİLİR HEDEFLER BELİRLEYİN
Ulaşamayacağınız hedefler belirlemek, sununda, sizde hayal kırıklığı, kızgınlık ve özgüven sarsılması yaratır. Hedefleriniz ulaşılabilir-zor ve mantıklı olmalıdır.
30. DETAYLI AKSİYON PLANI HAZIRLAYIN
Hedeflerinizin her bölümü için, adım adım detaylı aksiyon planı hazırlayın. Pek çok hedef, ne zaman ne yapılacağı planlanmadığı için başarısızlığa uğrar. Yapacağınızı planlayın ve planladığınızı yapın.
31. ABARTMAYIN ( GEREĞİNDEN FAZLA HEDEF İLE ÇALIŞMAYIN)
Aynı anda çok fazla hedef üzerinde çalışmayın. Başlamak için bir ila üç arası hedef uygun olacaktır.
32. İLERLEMENİZİ ÖLÇÜN
Çalışmalarınızdaki ilerlemenizi ölçün. 300 sayfalık bir roman yazmak istiyor olabilirsiniz. 300 sayfayı birden hedeflemeyin. 25 ila 50 sayfalık artışlar şeklinde düşünün ve tamamladığınız sayfaların günlük çetelesini tutun. İlerlemenizi ölçmek, hedefiniz gerçekleşinceye kadar motivasyonunuz en üst seviyede tutacaktır.
33. İSTEK LİSTESİ HAZIRLAYIN
Kendinizi yapmak zorunda hissettiğiniz yada yapmayı gönülden istediğiniz 10 şeyin listesini yapın. Bir iş kurmak, maratonda koşmak, Avrupa’yı ziyaret etmek, Japonca öğrenmek vs.
Bu listeyi ofisinizde ve/veya evinizdeki panoya yapıştın.
34. HATIRLATICILAR KULLANIN
Post-it’ler günlük görevlerinizi ve hedeflerini hatırlamanız için mükemmel araçlardır. Tabii, abartmamak kaydıyla.
Birbiri üstüne geçmiş, ne olduğu okunmayan onlarca not, size hiçbir yarar sağlamayacaktır.
35. KENDİNİZİ ÖDÜLLENDİRİN
Kendiniz için ödüller belirleyin. Hedefinize ulaştığınızda yada küçük de olsa bir adım attığınızda kendinizi ödüllendirin ve bunu kutlayın. Çok çalıştınız ve bunu hak ettiniz. Ailenizle dışarıda yemek yiyin, kısa bir seyahate çıkın yada sizi mutlu edecek başka şeyler yapın.
- - -
Davranış her şeydir. Aşağıdaki ipuçları, kazanan davranışlara sahip olmanıza yardımcı olacaktır.
36. DOĞRU KELİMELERİ KULLANIN
Günlük konuşmalarınızda, ‘Bunu başarabilirim’ yada ‘Bir çözüm buluruz’ gibi olumlu cümleler kullanmaya dikkat edin.
Kurduğunuz, cümlelerin sizin psikolojiniz ve davranışlarınız üzerinde son derece önemli etkileri olduğunu unutmayın.
37. İYİMSER OLMAK İÇİN ÇABA HARCAYIN
İnsanların ne kadar başarılı oldukları, iyimser yada kötümser olmalarına göre değişir. Pozitif davranışlara sahip olmak, üzerinde uğraşmanız gereken bir şeydir. Önemli olan, ne olduğunuz yada olmadığınız değil, ne olabileceğinizdir.
38. ARKADAŞLARINIZI SEÇİN
Arkadaşlarınızın negatif davranışları mı var? Bu sizi etkiliyor mu?
Birlikte zaman geçirdiğimiz insanlar, çoğu zaman bizim tutumumuzu etkileyebilir. Eğer ofisinizdeki yada evinizdeki bireyler sizi negatif yönde etkiliyorsa, bu durumu değiştirecek gerekli adımları atın.
39. DEĞİŞİME İHTİYACINIZ OLDUĞUNU NASIL ANLAYACAKSINIZ?
Mutsuz olduğunuzu anladığınızda, bunu kendinize itiraf edin ve kendinizi korumaya alın. Bu yapılması çok zor olan bir şey, özellikle bir şeyleri kendinize itiraf edecek durumda değilseniz. Yapılması zor, ancak değerli. Karamsarlığa düşmeye başladığınızda, farkına varın ve bu durumu değiştirin.
40. DİĞERLERİNİN NE DEDİĞİNİ DİNLEYİN
Kendimize pozitif bir insan olduğumuzu söylemekten hoşlanıyor olabiliriz, fakat bu her zaman doğru değildir. Arkadaşlarınızın ve ailenizin sizin davranışlarınız ile ilgili söylediklerine kulak verin, duymak istemeyeceğiniz şeyler söyleyebilirler. Fakat, unutmamak gerekir ki; hayattaki en iyi değişimler, yapıcı eleştirilerden gelir.
41. SİZİ NELERİN HUZURSUZ ETTİĞİNİ ÖĞRENİN
Sizi nelerin huzursuz ettiğini bildiğinizde, içinde bulunduğunuz olumsuz durumdan uzaklaşabilir ve bunun sonucu ortaya çıkan gerilim ve hayal kırıklıklarından korunabilirsiniz.
Eğer kaçamayacağınız bir durum söz konusu ise, onu daha iyi bir hale getirmek için neler yapabileceğinizi düşünün.
42. SİZİ NELER MUTLU EDER?
Bu sizin psikolojiniz ve tutumunuz için hayati önem taşır. Sizin ‘mutluluk’ tuşunuz tutum ve davranışlarınızı tekrar ve tekrar geliştirmek için gereklidir. Mesela ben, kötü bir ruh hali içerisindeysem, sabah kahvaltı yapıp yapmadığımı kontrol ederim. Eğer yemediysem, sistemime besin aldıktan sonra 180 derecelik bir dönüş yaşarım. Ruh halim düzeliverir.
43. ARA VERMESİNİ BİLİN
Şimdi dışarıya çıkın ve açık havada kısa bir yürüyüş yapın.
Sıkıntı duyduğunuz durumlarda, ara vermesini bilin. Bu sizin olaylara farklı bir perspektiften bakmanızı sağlayacaktır. Mesela, eşinizle problem mi yaşadınız yada amiriniz sizi demoralize edecek şeyler mi söyledi, ani tepkilerden kaçının, bir ara verin, etraflıca düşünün ve öyle harekete geçin.
Bununla birlikte, sürekli çalışmayın, ara vermesini bilin. Baltanızı bilemeden yeni odunlar kesmeye kalkmayın. Aşağıdaki *hikaye size yardımcı olacaktır.
*BALTAYI BİLEMEK
"Çalışacağım ve kendimi hazırlayacağım. Ve bir gün şans kapımı çalacak."
Abraham LINCOLN
Bir ormanda iki kişi ağaç kesiyormuş. Birinci adam sabahları erkenden kalkıyor, ağaç kesmeye başlıyormuş, bir ağaç devrilirken hemen diğerine geçiyormuş. Gün boyu ne dinleniyor ne öğle yemeği için kendine vakit ayırıyormuş. Akşamları da arkadaşından bir kaç saat sonra ağaç kesmeyi bırakıyormuş. İkinci adam ise arada bir dinleniyor ve hava kararmaya başladığında eve dönüyormuş. Bir hafta boyunca bu tempoda çalıştıktan sonra ne kadar ağaç kestiklerini saymaya başlamışlar. Sonuç: İkinci adam çok daha fazla ağaç kesmiş. Birinci adam öfkelenmiş :
· "Bu nasıl olabilir? Ben daha çok çalıştım. Senden daha erken işe başladım, senden daha geç bitirdim. Ama sen daha fazla ağaç kestin. Bu işin sırrı ne?" İkinci adam yüzünde tebessümle yanıt vermiş :
· "Ortada bir sır yok. Sen durmaksızın çalışırken ben arada bir dinlenip baltamı biliyordum. Keskin baltayla, daha az çabayla daha çok ağaç kesilir."
Kendimizi geliştirmek, baltamızı bilemektir. Kendimize zaman ayırıp,yaşamımızı objektif bir bakışla gözden geçirmektir. Zayıf bulduğumuz alanlarımızı geliştirmek için çaba göstermektir. Bu zihnimizin, ruhumuzun karakterimizin güçlenmesi için olmazsa olmaz bir koşuldur.
Delfi’deki ünlü tapınakta Sokrates’in şu sözü yer alır: "İnsan Kendini Tanı" Kendini tanımak, şu anda olduğumuz noktayla olmak istediğimiz nokta arasındaki yoldur. Kendini tanımak, kendimizi nasıl gördüğümüz ile başkalarının bizi nasıl gördüğü arasında açı olmaması anlamına gelir. Bireysel ve iş yaşamımızda başarılı, mutlu ve doyumlu olmak istiyorsak, baltamızı bilemek için kendimize zaman ayırmalıyız...
44. HAREKETE GEÇMEDEN ÖNCE İKİ KERE DÜŞÜNÜN
Harekete geçmeden önce, nedeniyle birlikte hareketiniz hakkında düşünün. Eğer bir çalışanınız, sizi de etkileyebilecek bir yanlış yaptıysa, hemen bağırıp çağırmayın. En iyi karşılık (yanıt) üzerinde düşünün. Bunu iki kere yaptıktan sonra harekete geçin.
İki kez dinleyip, bir kez konuşmamız için, iki kulağımız ve bir ağzımız olduğunu unutmayın.
45. TEPKİ&YANIT (REACT VS. RESPOND)
Bu iki kelime, mutlu, istekli, pozitif insan ile üzgün, bitkin ve negatif insan arasındaki farktır.
Hayatınızda sizi direk yada dolaylı olarak etkileyecek şeyler olduğunda, buna yanıt verin. Yani, üzerinde düşünün, çözüme odaklanın.
Eğer tepki verirseniz, nedenleri atlamış ve o andaki duruma odaklanmış olursunuz. Sonuçta, daha fazla sıkıntı ve hayal kırıklığı dışında elinize bir şey geçmez.
Tepki değil, yanıt verin.
46. SAHİP OLDUĞUNUZ ŞEYLERİN DEĞERİNİ BİLİN
Etrafınıza bakın ve sahip olduğunuz şeylerin değerlerinin farkına varın. Arkadaşlarınız, aileniz, kariyeriniz, eviniz yada başka herhangi bir şey. Bu bile başlı başına bir mutluluk kaynağıdır. Kötü şeylerin hayatımıza nasıl girdiğinin önemi yok, biz sahip şeyler için şükretmeliyiz.
Farklı bir bakış açısıyla bakın ve hayatınızdaki güzel şeylerin tadını çıkarın.
47. HER ZAMAN MUTLU OLMAK ZORUNDA DEĞİLSİNİZ
Bazen, kendinizi kötü hissetmenizin hiçbir kötü yanı yok. Her zaman, dışadönük, heyecanlı, enerji dolu olmak zorunda değilsiniz.
Bir şeylerin yolunda gitmediği, kendinizi iyi hissetmediğiniz günler olacaktır. Dert etmeyin, problemler geçer.
48. MANTIĞINIZLA HAREKET EDİN
Sorunlara mantığınızla yaklaşın. Duygularınızla hareket ederseniz, sonuçlarına katlanmak zorunda kalırsınız.
49. DEDİKODUCULARDAN UZAK DURUN
Etrafınızdaki negatif konuşmalara katılmayın. Eğer, konuşmanın bu yönde ilerlediğini görürseniz, özür dileyerek kibarca oradan uzaklaşın.
50. GÜNE İYİ BAŞLAYIN
Güne gülümseyerek başlayın. Bugün, başarılacak ve hoşlanılacak pek çok şeye sahip olacaksınız. Hayat kısa..! Ancak, bugün geriye kalan hayatınızın ilk günü. Bunu asla unutmayın.
==================================================
MOTİVASYON MASALLARI
Pekçok insanın kafasında bir hedef vardır, fakat ona ulaşmak için adım bile atmazlar. Neden? Zihinlerindeki yanlış inançlar, masallar yüzünden. Aşağıdaki bölümde, başlıca yanlış inançlar ve neden onlardan sakınmanız gerektiğini bulacaksınız.
Beceremem, onu yapamam
Evet, yapabilirsin! Diğerleri ne yapabiliyorsa, sen de yapabilirsin. Aynı büyüklükte beyin, aynı iki kol ve bacak, her gün aynı zaman diliminde yaşayan kadın yada erkek tarafından yapılmış olan tüm olağanüstü şeyleri, sen de yapabilirsin.
Yarın başlarım
Belki, yapamazsın. Bugün yapabileceğin şeyleri asla erteleme. Yarın garanti değil ve geleceğin ne getireceğini kimse bilmiyor. Yalnızca şu andan eminsin. Buradasın ve hedeflerine ulaşabilirisin.
Bu benim için doğru olmayabilir
Uğraştığınız şeyin sizin için en iyisi olduğundan hiçbir zaman %100 emin olamazsınız. Çünkü sürekli yenilenir ve değişir. Hedefe yürürken pek çok kere yol değiştirirsiniz. Mükemmel fırsatlar kapınızı çalana kadar beklemeyin. Harekete geçin.
Çeviri ve adaptasyon Ergün GÜLER tarafından yapılmıştır.
Kaynak : Büyük oranda http://www.motivation123.com/free-kit.html adresinden yararlanılmıştır.
Yazan : Ergün GÜLER
Kaynak : http://www.denizce.com/
8 Haziran 2009 Pazartesi
7 GÜN BUNLARI YAPIN, ZEKANIZ PARLASIN!
7 günde Einstein gibi olmanın yolları
Hangimiz bir gün yataktan kalkıp da daha akıllı olduğumuzu görmek istemeyiz ki? Bu dilek her ne kadar ütopik olarak görülse de bir bilim adamının yöntemi, 1 hafta gibi kısa bir sürede, zekayı yüzde 40 oranında artırmanın mümkün olduğunu ortaya koydu. Beynin herhangi bir kas gibi olduğunu ve egzersizlerle güçlenebileceğini öne süren İskoçya’daki Edinburgh Üniversitesi’nin Biyomedikal Bölümü’nden Prof. Mark Lythgoes’in 1 hafta süren programı BBC’de yayınlandı. Programa katılan 100 kişinin IQ’larında, yüzde 40 oranına varan artış görüldü. Bu artış katılımcıların programa katılmadan önce girdikleri testle, programdan sonra uygulanan test sonuçları karşılaştırılarak elde edildi.
İşte bir haftalık program
Cumartesi: Dişinizi her zaman kullandığını elinizle değil, diğeriyle fırçalayın. Ve gözünüzü kaparatak duş alın.
Pazar: Sabah saatlerinde bulmaca çözün. Ve kısa yürüyüşe çıkın.
Pazartesi: Akşam yemeğinde yağlı balık yiyin. İşe ya yürüyerek ya bisikletle ya da daha önce kullanmadığınız bir araçla gidin.
Salı: Sözlükten bilmediğiniz sözcükleri öğrenin. Ve bunları günlük konuşmanızda kullanmaya çalışın.
Çarşamba: Yoga, Pilates ya da meditasyon derslerine katılın. Daha önce tanımadığınız bir insanla konuşun.
Perşembe: İşe daha önce kullanmadığınız bir yoldan gidin. Televizyondaki ciddi bilgi programlarını izleyin.
Cuma: Alkol ve kafein tüketmekten kaçının. Alışverişe çıkarken listeyi ezberlemeye çalışın.
Yazan : Ana Kaynak: The Guardian-Men’s Health
Kaynak : www.vatanim.com.tr
Hangimiz bir gün yataktan kalkıp da daha akıllı olduğumuzu görmek istemeyiz ki? Bu dilek her ne kadar ütopik olarak görülse de bir bilim adamının yöntemi, 1 hafta gibi kısa bir sürede, zekayı yüzde 40 oranında artırmanın mümkün olduğunu ortaya koydu. Beynin herhangi bir kas gibi olduğunu ve egzersizlerle güçlenebileceğini öne süren İskoçya’daki Edinburgh Üniversitesi’nin Biyomedikal Bölümü’nden Prof. Mark Lythgoes’in 1 hafta süren programı BBC’de yayınlandı. Programa katılan 100 kişinin IQ’larında, yüzde 40 oranına varan artış görüldü. Bu artış katılımcıların programa katılmadan önce girdikleri testle, programdan sonra uygulanan test sonuçları karşılaştırılarak elde edildi.
İşte bir haftalık program
Cumartesi: Dişinizi her zaman kullandığını elinizle değil, diğeriyle fırçalayın. Ve gözünüzü kaparatak duş alın.
Pazar: Sabah saatlerinde bulmaca çözün. Ve kısa yürüyüşe çıkın.
Pazartesi: Akşam yemeğinde yağlı balık yiyin. İşe ya yürüyerek ya bisikletle ya da daha önce kullanmadığınız bir araçla gidin.
Salı: Sözlükten bilmediğiniz sözcükleri öğrenin. Ve bunları günlük konuşmanızda kullanmaya çalışın.
Çarşamba: Yoga, Pilates ya da meditasyon derslerine katılın. Daha önce tanımadığınız bir insanla konuşun.
Perşembe: İşe daha önce kullanmadığınız bir yoldan gidin. Televizyondaki ciddi bilgi programlarını izleyin.
Cuma: Alkol ve kafein tüketmekten kaçının. Alışverişe çıkarken listeyi ezberlemeye çalışın.
Yazan : Ana Kaynak: The Guardian-Men’s Health
Kaynak : www.vatanim.com.tr
MUTLU OLMAK VARKEN, BU DÜNYADA
“MUTLU OLMAK VARKEN, BU DÜNYADA…”
Mutluluk… Türkçe kökenli kelimelerde başta yer alan ‘m’ sesine rastlanmıyor. Dolayısıyla ‘mutlu’ kelimesinin Türkiye Türkçesi dışında bir örneği bulunmuyor. Ancak anlamdaşı olan ‘bahtiyar’ Farsça kökenli olup aynı İzlanda kökenli İngilizce karşılığı ‘happy’ gibi “şansı yardım eden, talihli” anlamına geliyor. Buna göre mutluluk için tesadüfidir ve tarif edilemez denebilir mi? Nassim Taleb Fooled by Randomness (Tesadüfilikle kandırılmış) adlı çok satan kitabında mutluluktan tam olarak böyle bahsediyor. Bilgeliği ve mutluluğu tartışma götürmez Dalai Lama ise ‘Mutluluk Sanatı’ adlı kitabında gerçek mutluluğa ancak beynin eğitilmesiyle ulaşılabileceğini söylüyor. Harvardlı psikolog Dan Gilbert da daha mutlu olabilmek için beyinlerimizi eğitebileceğimiz görüşünde.
Peki, çabalayarak mutlu olmak gerçekten de mümkün mü? MIT Sloan’da ve Brown Üniversitesi’nde beyin bilimi üzerine çalışan Jeffrey M. Stibel iş dünyasında sıkça rastladığımız asık suratlıları mutlu insanlar haline getirmenin mümkün olduğunu düşünüyor. İşte iş yerinde mutluluk için Stibel’den yedi basit öneri…
1- Gülün: Gülmenin mutlulukla doğrudan bir ilişkisi var. Bu ilişki bir korelasyonla başlamış olabilir ancak beyin zaman içerisinde ikisi arasında bağlantı kurdu. Bana inanmıyorsanız şunu deneyin: Yüzünüze kocaman ve güzel bir gülücük oturtun ve negatif bir şey hakkında düşünmeyi deneyin. Ya gülmeyi bırakacak ya da olumsuz düşünceyi aklınızda tutmayı beceremeyeceksiniz.
2- Endişelenmeyi bırakın: Endişe insanlığın en iyi özelliklerinden biridir. Öngörü, planlama ve tahmin yeteneğinin arkasında bu duygu yatar. Endişeleniriz çünkü henüz gerçekleşmemiş bir olay belirsizdir ve endişe duygusu o işi nasıl ele alacağımızı düşünmeye başlamak için bizi teşvik eder. Sorun örneğin ekonominin gidişatı gibi kontrolümüz dışında gelişen olaylarla ilgili çok fazla endişeleniyor olmamızda. Ruhsal birçok hastalığın tetikleyicilerinden biri de endişe. Bugünlerde endişelenecek çok konu olduğu bir gerçek. O yüzden derin bir nefes alın ve küçük şeylerle ilgili endişelenmeyi bir kenara bırakın.
3- Mola verin: Özellikle gelişmiş ülkelerde insanlar çok fazla çalışıyor. Fazla çalışmak çağın “bilgi işçileri” için ters tepen, amaca zararlı bir durum. Bu kişilerin bitkin düşecek kadar çok çalışması onlardan verim almaya çalışmanın en kötü yoludur. Mola vermek düşünüp taşınmak ve kendini dinlemek için iyi bir fırsat yaratır ve böyle zamanlarda en iyi fikirler, en derin içgörüler açığa çıkar. Öğle yemeklerinin mutlaka ofis dışında yenmesi konusunda ısrar ediyorum. Adına ‘siesta’ ya da mini tatil deyin, fark etmez. Tek başına bu bile daha mutlu insanlar yaratmak için oldukça işe yarıyor.
4- İşleri farklı yöntemlerle yapın: Birçok çalışan için sorunun bir parçası da can sıkıntısı ve bıkkınlıktır. Ofisten girdiğimiz andan itibaren defalarca aynı şeyleri yaptığımız bir rutine sıkışmış gibiyiz. İşleri farklı yollardan icra ederek heyecan ve hevesinizi yeniden kazanın. Her adımı öğrenmek, büyümek ve kendinizi zorlamak için atın. Daha fazla sorumluluk alın ve daha önce becerebileceğinizi tahmin bile etmediğiniz yeni bir şeyler yapmayı deneyin. Eğer sorumluluklarınız esnekliğe çok fazla müsaade etmiyorsa var olan sorumluluklarınıza farklı bir yaklaşım getirmeyi deneyin.
5- Yönetmeyi bırakın liderlik edin: Eğer yönetim ekibindeyseniz çalışanlarınızı motive ve teşvik etmenin yollarını bulmalısınız. Ama nasıl? Beyinlerini esnetin. Onlara daha fazla sorumluluk, karar verme gücü ve özerklik vererek ekibinizi güçlendirin. Kapsayıcı olun ve onları süreçlere dahil edin. Şirketin genelinde neler olup bittiğini çalışanlarınıza açıklayın ve onlara yaptıkları işin, şirketin genel operasyonunu nasıl etkilediğine dair daha geniş bir perspektif verin.
6- Delege edin: Küçülme dönemlerinin en yıkıcı ve ters tepen yan etkilerinden biri de korkudur. Çoğu yönetici kendilerini kullanım dışı bırakacağı korkusuyla kontrolü elden bırakmaktan korkar. Eğer böyle düşünüyorsanız çoktan devre dışı kalmışsınız demektir. Kontrol etmek fiziksel ve ruhsal sağlığınız için kötü olması yanında işin kendisi için de kötüdür. En iyi liderler kendilerinden daha iyi, daha akıllı ve yetenekli insanlarla çalışmayı tercih eder.
7- Eğlenin: Eğer yaptığınız işi beğenmiyorsanız o işi yapmayı bırakın. Hayat eğlenceyi bir kenara atmak için çok kısa. Sevdiğiniz işi yapmalı ve onu sevmekten vazgeçmeye başladığınız an başka bir işe yönelmelisiniz. Bu ekonomik ortamda bile eğer yaptığınız işte iyiyseniz ve üstelik o işi yüzünüzde bir gülümseme ile icra edebiliyorsanız her zaman sizi talep eden şirketler olacaktır.
Kaynak : SABAH /İŞ'TE İNSAN
Mutluluk… Türkçe kökenli kelimelerde başta yer alan ‘m’ sesine rastlanmıyor. Dolayısıyla ‘mutlu’ kelimesinin Türkiye Türkçesi dışında bir örneği bulunmuyor. Ancak anlamdaşı olan ‘bahtiyar’ Farsça kökenli olup aynı İzlanda kökenli İngilizce karşılığı ‘happy’ gibi “şansı yardım eden, talihli” anlamına geliyor. Buna göre mutluluk için tesadüfidir ve tarif edilemez denebilir mi? Nassim Taleb Fooled by Randomness (Tesadüfilikle kandırılmış) adlı çok satan kitabında mutluluktan tam olarak böyle bahsediyor. Bilgeliği ve mutluluğu tartışma götürmez Dalai Lama ise ‘Mutluluk Sanatı’ adlı kitabında gerçek mutluluğa ancak beynin eğitilmesiyle ulaşılabileceğini söylüyor. Harvardlı psikolog Dan Gilbert da daha mutlu olabilmek için beyinlerimizi eğitebileceğimiz görüşünde.
Peki, çabalayarak mutlu olmak gerçekten de mümkün mü? MIT Sloan’da ve Brown Üniversitesi’nde beyin bilimi üzerine çalışan Jeffrey M. Stibel iş dünyasında sıkça rastladığımız asık suratlıları mutlu insanlar haline getirmenin mümkün olduğunu düşünüyor. İşte iş yerinde mutluluk için Stibel’den yedi basit öneri…
1- Gülün: Gülmenin mutlulukla doğrudan bir ilişkisi var. Bu ilişki bir korelasyonla başlamış olabilir ancak beyin zaman içerisinde ikisi arasında bağlantı kurdu. Bana inanmıyorsanız şunu deneyin: Yüzünüze kocaman ve güzel bir gülücük oturtun ve negatif bir şey hakkında düşünmeyi deneyin. Ya gülmeyi bırakacak ya da olumsuz düşünceyi aklınızda tutmayı beceremeyeceksiniz.
2- Endişelenmeyi bırakın: Endişe insanlığın en iyi özelliklerinden biridir. Öngörü, planlama ve tahmin yeteneğinin arkasında bu duygu yatar. Endişeleniriz çünkü henüz gerçekleşmemiş bir olay belirsizdir ve endişe duygusu o işi nasıl ele alacağımızı düşünmeye başlamak için bizi teşvik eder. Sorun örneğin ekonominin gidişatı gibi kontrolümüz dışında gelişen olaylarla ilgili çok fazla endişeleniyor olmamızda. Ruhsal birçok hastalığın tetikleyicilerinden biri de endişe. Bugünlerde endişelenecek çok konu olduğu bir gerçek. O yüzden derin bir nefes alın ve küçük şeylerle ilgili endişelenmeyi bir kenara bırakın.
3- Mola verin: Özellikle gelişmiş ülkelerde insanlar çok fazla çalışıyor. Fazla çalışmak çağın “bilgi işçileri” için ters tepen, amaca zararlı bir durum. Bu kişilerin bitkin düşecek kadar çok çalışması onlardan verim almaya çalışmanın en kötü yoludur. Mola vermek düşünüp taşınmak ve kendini dinlemek için iyi bir fırsat yaratır ve böyle zamanlarda en iyi fikirler, en derin içgörüler açığa çıkar. Öğle yemeklerinin mutlaka ofis dışında yenmesi konusunda ısrar ediyorum. Adına ‘siesta’ ya da mini tatil deyin, fark etmez. Tek başına bu bile daha mutlu insanlar yaratmak için oldukça işe yarıyor.
4- İşleri farklı yöntemlerle yapın: Birçok çalışan için sorunun bir parçası da can sıkıntısı ve bıkkınlıktır. Ofisten girdiğimiz andan itibaren defalarca aynı şeyleri yaptığımız bir rutine sıkışmış gibiyiz. İşleri farklı yollardan icra ederek heyecan ve hevesinizi yeniden kazanın. Her adımı öğrenmek, büyümek ve kendinizi zorlamak için atın. Daha fazla sorumluluk alın ve daha önce becerebileceğinizi tahmin bile etmediğiniz yeni bir şeyler yapmayı deneyin. Eğer sorumluluklarınız esnekliğe çok fazla müsaade etmiyorsa var olan sorumluluklarınıza farklı bir yaklaşım getirmeyi deneyin.
5- Yönetmeyi bırakın liderlik edin: Eğer yönetim ekibindeyseniz çalışanlarınızı motive ve teşvik etmenin yollarını bulmalısınız. Ama nasıl? Beyinlerini esnetin. Onlara daha fazla sorumluluk, karar verme gücü ve özerklik vererek ekibinizi güçlendirin. Kapsayıcı olun ve onları süreçlere dahil edin. Şirketin genelinde neler olup bittiğini çalışanlarınıza açıklayın ve onlara yaptıkları işin, şirketin genel operasyonunu nasıl etkilediğine dair daha geniş bir perspektif verin.
6- Delege edin: Küçülme dönemlerinin en yıkıcı ve ters tepen yan etkilerinden biri de korkudur. Çoğu yönetici kendilerini kullanım dışı bırakacağı korkusuyla kontrolü elden bırakmaktan korkar. Eğer böyle düşünüyorsanız çoktan devre dışı kalmışsınız demektir. Kontrol etmek fiziksel ve ruhsal sağlığınız için kötü olması yanında işin kendisi için de kötüdür. En iyi liderler kendilerinden daha iyi, daha akıllı ve yetenekli insanlarla çalışmayı tercih eder.
7- Eğlenin: Eğer yaptığınız işi beğenmiyorsanız o işi yapmayı bırakın. Hayat eğlenceyi bir kenara atmak için çok kısa. Sevdiğiniz işi yapmalı ve onu sevmekten vazgeçmeye başladığınız an başka bir işe yönelmelisiniz. Bu ekonomik ortamda bile eğer yaptığınız işte iyiyseniz ve üstelik o işi yüzünüzde bir gülümseme ile icra edebiliyorsanız her zaman sizi talep eden şirketler olacaktır.
Kaynak : SABAH /İŞ'TE İNSAN
UZAKTAN EĞİTİMİN TEKNOLOJİ BOYUTU
XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya
UZAKTAN EĞİTİMİN TEKNOLOJİ BOYUTU
Prof.Dr.Mehmet GÜROL
Fırat Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bl. mgurol@firat.edu.tr
Arş.Gör.Tuncay Sevindik
Fırat Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğr. Tekn. Öğret. tsevindik@firat.edu.tr
ÖZET
Uzaktan eğitim kavramı 18.yy’ dan sonra şiddetle eğitim dünyasında gündemi meşgul eden bir kavram olmuştur. Bu
kavramın baskın olarak geleneksel eğitim tarzında bir eğitim sistemi olarak kabul edildiği savunulurken, bazı
eğitimciler tarafından da alternatif bir eğitim modeli olduğu savunulmaktadır. Fakat günümüz teknolojisinin de akıl
almaz derecede artış göstermesi uzaktan eğitim kavramını yönetim, teknoloji, değerlendirme boyutlarının faydaları,
zararları ve işlem süreçleri v.b şekillerde geleneksel eğitim sisteminde olduğu yönleriyle ele alınmasını gündeme
getirmiştir. Bu araştırmada da uzaktan eğitimin teknoloji boyutu betimsel araştırma modeline uygun olarak ele
alınacaktır.
1. GİRİŞ
Bilindiği gibi uzaktan eğitimle ilgili inceleme konularından biriside yapı ve işleyiş boyutudur. Eğitimde
yapılaştırmada felsefi, bilimsel, teknolojik, kültürel, sosyal, ekonomik ve bireysel boyutların esas alınması
kuramsal alt yapıyı oluşturmaktadır. Burada belirtilen teknoloji boyutu, çağdaş eğitim teknolojisi ve
toplumsal olguların esas alınmasıyla oluşmaktadır (Alkan, 1998:5).
Alkan’ın ifade ettiği uzaktan eğitimin boyutlarından biri olan “teknoloji boyutunu” bu çalışmada ele
alacağız. Uzaktan eğitim programı, eğitim kurumlarının, öğrencilerin tek başına eğitimi gerçekleştirmesine
yardımcı olmak için belli bir düzende hazırladıkları ders programı ile gerçekleştirilen çalışmaya verilen
isimdir. Bir başka tanım da; Uzaktan eğitim programı öğrenciyle eğitsel kaynaklar arasında bağlantı kurarak
eğitimi gerçekleştiren bir sistemdir (www.uluslararasiegitim.com). En genel anlamda uzaktan eğitim
öğretmen ve öğrencinin zaman ve mekan bakımından birbirinden ayrıldığı ortamlar üzerinde yapılandırılan
eğitim uygulamaları olarak tanımlayabiliriz (Yorgancı, 1998:102).
Uzaktan eğitimin tarihçesine bakıldığında; gazete aracılığıyla eğitim (1870), mektupla eğitim (1927-1955),
radyo, televizyon, video (1956-1981) ve bilgisayar destekli eğitim kronolojik olarak sıralamayı
oluşturmaktadır (Odabaşı ve Kaya, 1998:63). Fakat asıl kırılma noktası olan 2000 yılına gelindiğinde
uzaktan eğitimde bilgisayar ve internet teknolojilerinin bütünleştiği görülmektedir. Bu birliktelik uzaktan
eğitimin sınırlarını boyut almaz şekilde geliştirmiştir.
Öğretmen ve öğrenci arasındaki bu iletişimi sağlayan uzaktan eğitim sisteminin nasıl bir teknik altyapı
gerektiriyor, sorusunun karşılığı araştırılacaktır. Bunun için bir ya da birden çok sunucunun olması
gerekiyor. Öğrenci tarafı içinse laboratuvar ortamı veya bağımsız çoklu ortam uçları gerekiyor. Yerel ağ
yapısının sunucuya bağlanma konusunda sorunsuz olması gerekiyor. Kullanılan yazılımında sadece ders
yapısına değil ayrıca idari yapıya da uygun olması gerek. Bir dersin hazırlanma süreci ortalama 6-9 ay
sürüyor. Ancak bu süre ders materyali, çoklu ortam ögelerine de bağlı olarak 1 seneye kadar uzuyor. En
temel şekliyle dersin hazırlığı için 1 öğretmen, 1 asistan, grafiker ve bir programcı gerekiyor. İnternet temelli
uzaktan eğitimde derslerin verilmesinde bütünlük açısından tutarlı olmak için ilkeler ve standartlar olması
gerekir (kullanılacak fontlar, sayfa yapısı, anlatım vs). Bunların yanında öğretim elemanı ve yardımcı
elemanlar için ayrı bir eğitim gerekiyor (Özaygen, A. 2000).
Klasik eğitimde eğitimi veren belirli bir zaman ve mekana bağlı olarak bilgileri yüz-yüze aktarmaktadır.
İnternet destekli öğretimde ise öğretmen ve öğrenci arasında üçüncü bir faktör daha ortaya çıkmaktadır. Bu,
öğretmenden alınan bilgilerin internet ortamına aktarılarak öğrencilere sunulmasındaki “teknolojik hizmet
faktörü” dür. Aslında bu faktörü tek bir özne ya da nesne ile tanımlamak mümkün değildir. Teknolojik
hizmet faktörünün en genel anlamda materyallerin internet ortamına aktarılmasını sağlayan “internet destekli
öğretim ekibi” ve internet ortamına aktarılan bilgilerin öğrencilere yada alıcılara aktarılmasındaki “iletişim
kanalları” ndan oluştuğunu (Geyik, Seymen, 2003)
2. UZAKTAN EĞİTİMİN GENEL YAPISI
Uzaktan eğitimin bir çok alanda uygulaması olduğu bilinmektedir. Uzaktan eğitimin teknoloji boyutu ele
alınırken internet tabanlı uzaktan eğitim uygulamalarında (İTUE), teknoloji boyutu uzaktan eğitimle uğraşan
kişiler için önemlidir.
Internet tabanlı uzaktan eğitim, gelişmiş teknolojik gereçlerle birbirinden uzak öğrenciler ve eğitim
kadrosunun etkileşimli olarak veri alışverişinde bulunması şeklinde tanımlanabilir. Söz konusu eğitim
sisteminin izlerinin bir yüzyıl kadar gerilere gittiğini söyleyen Ruksasuk, uzaktan eğitim kavramının, onunla
çok yakından ilgisi bulunan uzaktan öğrenim, telekurs, ev kursları, bağımsız kurslar, açık üniversite,
elektronik üniversite ve sanal sınıf gibi kavramlardan doğduğunu ifade etmektedir. Günümüze kadar hizmet
içi eğitim, posta ile eğitim ve yaşam boyu öğrenim gibi çeşitli adlarla anılan eğitim yaklaşımlarının
oluşumunu gerektiren nedenler, internet tabanlı eğitime de altyapı oluşturan nedenler olmuştur (Odabaş,
2003).
İnternet tabanlı uzaktan eğitim uygulamaları online, hybrid, intranet gibi farklı adlarla işlenmektedir. Tüm
bunlar aslında internet tabanlı uzaktan eğitimi temsil etmektedir. İnternet tabanlı uzaktan eğitimin dünyadaki
farklı coğrafyalarda farklı şekillerde kabul görmüş uygulamaları kullanılmaktadır. Kimi eğitim kurumları
hybrid kursları seçerken, kimi eğitim kurumları da online eğitim sistemini seçmektedir. Bu seçim kurumun
eğitimden elde edeceği maksimum perfonmansa göre değişmektedir. İnternet tabanlı uzaktan eğitim
sistemlerine internet üzerinde genel olarak baktığımızda yüksek öğretim düzeyinde uzaktan eğitim
uygulamalarının daha çok kullanıldığı görülmektedir. Fakat dünyada ve ülkemizde orta öğretim düzeyinde
de internet tabanlı uzaktan eğitim uygulamaları kullanılmaktadır. Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde
uygulanan asenkron eğitim sistemi ülkemizdeki internet tabanlı uzaktan eğitim sistemine en güzel örnektir
(www.yok.gov.tr).
3. UZAKTAN EĞİTİMDE ALTYAPI ARAÇLARI
İnternet tabanlı uzaktan eğitimde kullanılan alt yapı araçları yazılım (software) ve donanım (hardware)
olarak sınıflandırılmalıdır, fakat her geçen gün kendisini yenileyen teknoloji, araştırmalarda belirtilen
bugünün teknolojilerini modası geçmiş sistemler olarak göstermektedir.
Donanım (Hardware) Yazılım (Software)
Multimedya (Web Kamera,Mikrofon v.b.) Web Editörleri
Ana (Server) Bilgisayarlar Browserlar
İnternet Bağlantısı (Dialup, ADSL,Kablo) Veri Tabanı Yazılımları
Kişisel Bilgisayar (Multimedya Destekli) Konferans Yazılımları
Uydu Sohbet Yazılımları
Up Link İstasyonu Laboratuarlar İçin Terminal İşletim Sist.
Yönetim Yazılımları (Yöneticiler için)
Görüntü Aktaran Yazılımlar (RealPlayer gibi)
Tablo-1. İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitimde Alt Yapı Araçları
Uydu: Sunucu (yer istasyonu) ile kişisel bilgisayarın arasındaki iletişimi sağlamaktan sorumludur.
Up Link İstasyonu: Sunucu ana makinelerden alınan verilerin uyduya gönderilmesinden sorumludur.
Ana Makina(lar): Oluşturulan içeriğin (multicast/broadcast, on-demand, unicast) saklan ması ve
sunulmasından, materyallerin oluşturulup ana makinelere gönderilmesinden sorumludur (www.tbd.org.tr).
İletişim ortamları yönüyle bakılacak olursa yazılı (metinler, çalışma klavuzları), sesli (ses kayıtları),
görüntülü (video, kablo tv. ), veri şeklinde (web sayfaları, bilgisayar dosyaları, online testler, İnteraktif
araçlar) iletişim ortamları oluşturulmaktadır (www.elearners.com).
4. UZAKTAN EĞİTİMDE İŞLEYEN SÜREÇ
Altyapı sağlama, içerik hazırlama ve içeriği sunma, içeriği sunma, içeriğin internet tabanlı uzaktan eğitim
platformuna taşıma hizmetleridir. Bu üç aşamayla doğru orantılı olarak, İTUE programlarının
hazırlanmasında bir ekip çalışması gerçekliği göz önünde bulundurulacak olursa bu ekip içersinde; insan
kaynakları ve eğitim uzmanları, deneysel öğrenci grupları, pedagoglar, grafikerler, bilgisayar yazılımcıları,
altyapı sağlayıcılar görev almalıdır. Çünkü İTUE’de bir bilgisayarcının ve koordinatörün olması yeterli
değildir. Bir ekip çalışmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ekip önce alt yapıyı sağlamakta, ardından içerik
hazırlanmakta ve hazırlanan içerik internet platformunda sunulmaktadır. Bu sunum aşamasından sonra
öğrencilerin ve öğretmenlerin süreç içerisindeki konumları İTUE sisteminde sürecin nasıl işlediğini
göstermektedir.
4.1. İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitimde Süreç Nasıl Çalışmaktadır?
a. Okul Seçimi
İnternet tabanlı uzaktan eğitim programı için en önemli adımlardan birisi eğitim alınacak okulun seçilmesi
aşamasıdır. Günümüzde teknolojinin gelişimi ile birlikte geleneksel tarzda eğitim veren birçok okul, İTUE
sistemine hızlı bir geçiş yapmaktadır. Öğrencinin yapması gereken şey programa kayıt yaptırmadan önce
programın hangi kuruluş tarafından tanındığını ve hangi okul bünyesinde verildiğini araştırmaktır
(http://www.uluslararasiegitim.com/uzak/kurs.asp).
b. Başvuru, Kayıt ve Harç Ödeme
Ödemeler genellikle, telefon, posta, online, kredi kartı yada kampus içerisinde bunun için görevlendirilmiş
kişiler kanalıyla yapılmaktadır.
c. Ders Seçimi
Teknoloji, fen ve matematik gibi geleneksel eğitim teknikleri ile verilen dersler online eğitim programında
yer almayabilir. Sınıf mevcudu, geleneksel okullarda öğrenci sayısı sınıfın ölçüsüne göre ayarlanmaktadır.
Buna rağmen İTUE programında öğrenci sayısı öğretmenin ilgilenebileceği mevcutla sınırlandırılmıştır.
d. Dersler
Ders ekranı: Ekranın sol alt köşesinde genel olarak öğrencinin dersle ilgili görebileceği şeyler yer almaktadır.
Konu ile alakalı yapılan açıklamaları okumak yada ödevi açmak için yapılması gereken şey sadece klasör
yada dosyanın üzerine tıklamaktır.
Online dersler: Bu tarz bir eğitim sisteminde öğretmenin anlattıklarını not almak yerine öğrenciler kendi
kendilerine konuyu okuyabilmektedir. Sistemli bir sınıf olmamasından dolayı öğrenciler kendilerini disiplin
altına almalıdır.
e. Yardımcı kitaplar
Kitaplar: İTUE programı için istenilen kitaplar internette sırasıyla verilir.
Kütüphane: İTUE programının uygulandığı bazı üniversitelerinin kendine ait online kütüphanesi vardır. Bu
kütüphanelere yada öğretmen tarafından tavsiye edilen kurslara internet yolu ile erişim sağlanabilir. Bazı
okullar ise hazırlamış oldukları ders programını kendi sayfalarında yayınlar. Böylelikle öğrenci okulunun
sitesinden çıkmak zorunda kalmadan kütüphaneden ve dersten daha kolay faydalanabilir.
f. Öğretmen ve Öğrenci Arasında Etkileşimi Sağlama Yolları
E-posta: Öğretmen, e-posta yolu ile bir öğrenciye yada gruba doğrudan soru yada yorumlarını yöneltebilir.
Bülten panosu: Cyber Kampüste öğrenciler arasında soru ve cevaplar için bülten panosunu kullanarak
gerçekleştirilen iletişim e-postaya oranla daha yaygındır. Bu yöntem hem öğrencilere daha spesifik sorular
sorabilme, hem de bütün öğrencilere cevabı görme olanağı sağlamaktadır.
Sohbet odaları: Oluşturulan sohbet odalarında öğrenciler diğer öğrenci arkadaşları, öğretmenleri ile ders yada
ödevleri ile alakalı birebir tartışmalara katılabilirler. Bu sistem derste çekingen olan öğrenciler için
geleneksel ders ortamına oranla daha etkili olacaktır (http://www.uluslararasiegitim.com/uzak/kurs.asp).
g. Dersle İlgili Verilen Ödevler ve Yapılan Sınavlar
İTUE programında yapılan test vb. sınavlara gerçekten programa dahil olan öğrencinin girip girmediğini
saptamak kolay değildir. Bu yüzden online eğitim sisteminin uygulandığı bir çok okul, sınavların rektörlük
tarafından belirlenecek bir denetleyici tarafından yine belirlenen bir ortamda gerçekleştirilmesini teklif
etmektedir. Siber Kampüs'te sınavlar bir denetleyicinin gözetimi altında yapılmaktadır. Öğrenciler sınava
kimliklerini göstererek girebilirler ve rektörlük sınav sonuçlarını onaylı bir şekilde öğretmene gönderir
(http://www.uluslararasiegitim.com/uzak/kurs.asp).
h. Kursun Tamamlanması, Mezun Olma Yada Sertifika Alma
Çeşitlilik: Geleneksel eğitim programlarına nazaran daha geniş bir yelpazede sunulan uzaktan eğitim
programlarında lisans ve lisans üstü eğitimi, ilgi ve geçmiş eğitimleriniz ile örtüşen bir alanda kolaylıkla
alabilirsiniz.
Transfer: Geleneksel eğitim veren okullarda olduğu gibi uzaktan eğitim kuruluşlarında da bir programda
alınan kredi diğer bir kurum için geçerli sayılmayabilir. Çünkü bu programlara onay veren kurumlar farklı
olabilir (www.uluslararasiegitim.com/uzak/ kurs.asp).
5. ÖĞRENCİ VE ÖĞRETMENLERİN İNTERNET OKUR-YAZARLIĞI
İTUE programlarına öğrenci ve öğretmenlerin kabulünden önce yeterli derecede internet ve bilgisayar okur
yazarlığı olması gerekliliği vardır. Daha önceleri toplumumuzda varolan bilgisayara karşı olumsuz yaklaşım
artık yerini hayatın vaz geçilmez bir parçası olduğu yargısına bırakmıştır. Son yıllarda da bireyler teknoloji
okur-yazarlığını biraz bilgisayar ve internet okur-yazarlığını geliştirdikten sonra internet kafeler de yada
evlerinde internet ortamında geliştirmektedir. Teknoloji okur-yazarlığı yeterli düzeyde olan bireylerde her
türlü İTUE programında yabancılık çekmemektedir. Kullanılan sistemler aşağıda belirtilmiştir.
6. İNTERNET TABANLI UZAKTAN EĞİTİMDE KULLANILAN SİSTEMLER
Bu sistemler Çevrimiçi, Hybrid, İntranet tabanlı kurslardır. Tüm bunların ortak noktaları, hepsinde
multimedya uygulamalarını aynı amaç için kullanabilmekteyiz. Farklılıkları ise;
Sistem Özellikleri
Hybrid Bu eğitim sisteminde okula devam etme durumu diğer kurslara oranla daha fazladır.
Çevrimiçi
Bu eğitim sisteminde okula devam etme yok denecek kadar azdır. Fakat günümüzde bir
çok eğitim kurumunda sınavlar yüzyüze yapılmaktadır.
İntranet
Diğer iki sistemden farkı yerel yapıya sahip olmasıdır. Bu sistemde kampus içi
uygulamalar görülmektedir. Çevrimiçi ve hybrid eğitim sistemlerine göre hız
çok fazladır. İnternet tabanlı uzaktan eğitim programları için, hız olarak en
uygun modeldir.
Tablo-2. İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitimde Kullanılan Sistemler
6.1.İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitimde Sınıf Ortamının Tasarlanması
İnternet tabanlı uzaktan eğitimde sınıf ortamı ,dersin içeriğine göre işlevsellik kazanmakta bazı dersler sınıf
ortamında işlenmezken, bazı derslerde laboratuar ortamlarında işlenme gereği duyar. Bunlara örnek verecek
olursak elektronik alanında lisans üstü bir laboratuar dersinin işlenmesi ele alınabilir. Laboratuar için uygun
ortam hazırlandıktan sonra şekil-1’deki gibi dersler internet aracılığıyla öğrenciye ulaştırılmaktadır.
Şekil-1. Laboratuar tabanlı bir lisans üstü dersin İTUE aracılığıyla aktarılması
7
Şekil-1’den görüleceği gibi bir deney düzeneğinin kamera ile bilgisayara ve laboratuarda bulunan server
bilgisayara aktarılması söz konusudur. Daha sonra server bilgisayardaki datalar belli bir kuyrukta
alıkonulduktan sonra internet ara yüzü ile sunucudan istemciye dağıtılmaktadır.
6.2.Uzaktan Eğitimde Yönetim ve Değerlendirme
İnternet tabanlı uzaktan eğitim kurumlarının yönetimsel bakımdan nasıl olduklarıanın ve ne şekilde
kurulduklarının temelinde; ulusal gereksinimler, sosyal yapı, uygulamanın genel özellikleri vardır. Tüm
bunlar İTUE’in yönetim yapısını etkilemektedir (Kaya, 2002:63).
Aslında İTUE’de eğilim, işbirliğini sağlamak yönündedir. İTUE’in yönetim boyutun da öğrenci kayıtları,
derslerin, öğretim elemanlarının koordinasyonu, teknik personelin yönlendirilmesi, okulun akredite
edilmesi, danışmanlı, okul reklamı v.b, geleneksel sistemdeki yönetim şekliyle benzerlik göstermektedir.
Değerlendirme boyutu, uzaktan eğitimin beşiği sayılan Amerika Birleşik Devletleri’nde İTUE’de genel
olarak uygulanan değerlendirme sitemleri bir-kaç basamaktan oluşmaktadır. İnternet üzerinde tesadüfü
yöntemlerle ele aldığımız Phoenix, North Caroline State ve Penn State’s gibi İTUE uygulayan
üniversitelerde değerlendirmeler portfolyo süreci, çoktan seçmeli testler, video konferans ve belirli sınav
merkezlerinde yapılmakta olan sınavlar şeklinde uygulanmaktadır. İTUE programında değerlendirme ve
yönetim yazılımsal olarak çözülmektedir. Bu yazılımlar, Active Server Page, Delphi v.b yazılımlar
değerlendirme yönetim bölümünde aktif rol oynar ve istemci-sunucu mimarisinde etkileşim gösterir.
Görülmektedir ki uzaktan eğitimde önemli olan kavramlar teknoloji, yönetim, değerlendirme, teknik ve
öğretim elemanları ve akreditasyon boyutlarından oluşmaktadır. Akreditasyon kavramı eğitimde belirli
standartlar üzerinde anlaşmak için geliştirilmiş bir kavramdır.
6.3.Akreditasyon
Uzaktan eğitim beraberinde nitelik sorununu getirmiştir. Özellikle 1990’ların ilk yıllarından başlayarak,
uzaktan eğitim ya da çevrimiçi eğitim adı altında en az çaba ve maliyetle en çok sayıda mezun vererek kar
elde etmek isteyen kurum ortaya çıkmıştır. “Diploma Değirmeni” ya da “Sayısal Diploma Değirmeni”
biçiminde adlandırılan bu kurumlarda uzaktan eğitim konusunda hiçbir eğitim almamış insanlar açtıkları
programlar ve derslerle bir çok insanı kandırmışlardır (Aydın, 2003). Bu sebepten dolayı akreditasyon
uzaktan eğitim için vazgeçilmez bir unsur olmuştur.
Uzaktan eğitim veren kuruluşların akredite edilmesini dünyada sağlayan en önemli kuruluşlardan biri The
Distance Education and Training Council (DETC)’in 1998 verilerine göre İTUE’e katılan öğrencilerin
ortalama yaşlarının 31 olduğu ifade edilmiş ve sık sorulan sorular bölümünde ise en önemli sorun bu eğitimi
veren kuruluşlardan aldıkları sertifika yada diplomaların başka ülkelerdeki geçerlilik düzeyleri olmuştur.
Halen akreditasyon konusunda çalışmalar devam ederken bu tip sorular eğitim kurumlarının sorunlar
kısmındaki en önemli soru olarak yerini korumaktadır. İTUE’in daha çok kullanıldığı ABD’de akreditasyon
sorunu bir çok akreditasyon kurumu tarafından sağlanmaktadır. Bu kurumların sağlamış olduğu standartlar
İTUE programı veren eğitim kurumlar tarafından uygulanmaktadır. Bu akredite kurumlarından bazıları
şöyledir;
Middle States Association of Colleges and Schools, Commission on Higher Education adlı kurum,
Delaware, Maryland, New Jersey, New York, Pennsylvania, District of Columbia, Puerto Rico and Virgin
Islands üniversitelerinin uzaktan eğitim çalışmalarını akredite etmektedir (http://www.elearners.com).
New England Association of Schools and Colleges, Commission on Institutions of Higher Education
adlı kurum Schools in Vermont, Maine, Massachusetts, New Hampshire, Connecticut and Rhode Island
üniversitelerinde yüksek lisans ve doktora programlarının akreditasyonunu sağlamaktadır. Bu akredite
kurumlarının dışında bir çok akreditasyon kurumu vardır ve bunlar ABD’nin değişik bölgelerinde farklı
okullara farklı derecelerde akreditasyon hizmeti sağlamaktadır (http://www.elearners.com).
Bu akredite kurumlarından en büyüğü olan DETC akreditasyon işlerini 1926 yılından beri devam ettirmekte,
500’den fazla akademik kuruma hizmet vermekte ve bu güne kadar 120 milyon kişiye ABD’de hizmet
vermiştir (www.detc.org).
7.SONUÇ
Sürekli gelişen teknolojiye paralel olarak gelişen uzaktan eğitimin teknoloji boyutu, uzaktan eğitimin
yapısını da değiştirmiş durumdadır. Bu değişiklik İTUE yönündedir. Bu değişimde de en önemli rolü alt
yapı, içerik ve sunum kısımları oluşturmaktadır. Bunların yanı sıra sıkça tartışılmakta olan yönetim,
değerlendirme ve akreditasyon sorunları uzaktan eğitimin beraberinde getirmiş olduğu problemlerdir. Fakat
dünyada bu tip problemlerde farklı şekillerde (ülkelerin eğitim yapısına bağlı olarak) çözülmektedir. Hızla
büyüyen teknolojinin hiçbir zaman son noktasında olmadığımız kesin bir yargıdır. Buna bağlı olarak da
İTUE uygulamaları da sürekli gelişim gösterecektir.tüm bu gelişimlerin yanı sıra eğitim teknolojisindeki
yenilikler de en büyük sorunlardan biri olarak görülen ölçme ve değerlendirme boyutuna farklı alternatifler
sunacaktır
Kaynakça
Alkan, C. (1998) “Uzaktan Eğitimin Yapı ve İşleyiş Boyutu” Uzaktan Eğitim 1998 Kış, s:5-10
Geyik ve diğerleri (2003), Uzaktan Eğitimde Toplam Kalite Felsefesinin Uygulanabilirliği
Kaya, Z. (2002), Uzaktan Eğitim, PegemA Yayıncılık, Ankara, s:63
Aydın, C.H. (2003).Uzaktan Eğitimin Geleceğine İlişkin Eğilimler. http://dergi.emo .org.tr/al
tindex.php?sayi=419&yazi=221. Elektrik Mühendisleri Odası Dergisi sayı: 419. Aralık 2003’de Alındı.
Odabaş, H. (2002). "Internet Tabanlı Uzaktan Eğitim ve Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümleri" Türk
Kütüphanecilği 17, (2003), 22-36. www.humanity.ankara.edu.tr/bilgi belge /ogrelfiles/ho/hom5.htm. Aralık
2003’de alındı.
Özaygen, A. (2000). İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim. www.biltek.tubitak.gov.tr/der gi /00/mart. Bilim ve
Teknik Dergisi, mart sayısı. Aralık 2003’de alındı.
Özden, Y. (1998), E-insan/E-öğretim: Uzaktan Eğitim İçin Öneriler, www.tbdorg.
tr/sayi75_html/egitim_ozden.htm. Kasım 2003’de Alındı.
9www.etc.org/theassociation.html. The Association. Aralık 2003’de alındı.
www.elearners.com/resources/agencies.asp U.S. Higher Ed. Accrediting Agencies. Aralık 2003’de alındı.
www.uluslararasiegitim.com/uzak/uenedir.asp. Uzaktan Eğitim Nedir? Aralık 2003’de alındı.
http://www.uluslararasiegitim.com/uzak/kurs.asp Online Kurslar Nasıl Çalışır. Kasımda 2003’de Alındı.
http://www.yok.gov.tr/egitim/raporlar/mart98/bolum7.html. Asenkron Öğrenme. Aralık 2003’de alındı.
UZAKTAN EĞİTİMİN TEKNOLOJİ BOYUTU
Prof.Dr.Mehmet GÜROL
Fırat Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bl. mgurol@firat.edu.tr
Arş.Gör.Tuncay Sevindik
Fırat Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğr. Tekn. Öğret. tsevindik@firat.edu.tr
ÖZET
Uzaktan eğitim kavramı 18.yy’ dan sonra şiddetle eğitim dünyasında gündemi meşgul eden bir kavram olmuştur. Bu
kavramın baskın olarak geleneksel eğitim tarzında bir eğitim sistemi olarak kabul edildiği savunulurken, bazı
eğitimciler tarafından da alternatif bir eğitim modeli olduğu savunulmaktadır. Fakat günümüz teknolojisinin de akıl
almaz derecede artış göstermesi uzaktan eğitim kavramını yönetim, teknoloji, değerlendirme boyutlarının faydaları,
zararları ve işlem süreçleri v.b şekillerde geleneksel eğitim sisteminde olduğu yönleriyle ele alınmasını gündeme
getirmiştir. Bu araştırmada da uzaktan eğitimin teknoloji boyutu betimsel araştırma modeline uygun olarak ele
alınacaktır.
1. GİRİŞ
Bilindiği gibi uzaktan eğitimle ilgili inceleme konularından biriside yapı ve işleyiş boyutudur. Eğitimde
yapılaştırmada felsefi, bilimsel, teknolojik, kültürel, sosyal, ekonomik ve bireysel boyutların esas alınması
kuramsal alt yapıyı oluşturmaktadır. Burada belirtilen teknoloji boyutu, çağdaş eğitim teknolojisi ve
toplumsal olguların esas alınmasıyla oluşmaktadır (Alkan, 1998:5).
Alkan’ın ifade ettiği uzaktan eğitimin boyutlarından biri olan “teknoloji boyutunu” bu çalışmada ele
alacağız. Uzaktan eğitim programı, eğitim kurumlarının, öğrencilerin tek başına eğitimi gerçekleştirmesine
yardımcı olmak için belli bir düzende hazırladıkları ders programı ile gerçekleştirilen çalışmaya verilen
isimdir. Bir başka tanım da; Uzaktan eğitim programı öğrenciyle eğitsel kaynaklar arasında bağlantı kurarak
eğitimi gerçekleştiren bir sistemdir (www.uluslararasiegitim.com). En genel anlamda uzaktan eğitim
öğretmen ve öğrencinin zaman ve mekan bakımından birbirinden ayrıldığı ortamlar üzerinde yapılandırılan
eğitim uygulamaları olarak tanımlayabiliriz (Yorgancı, 1998:102).
Uzaktan eğitimin tarihçesine bakıldığında; gazete aracılığıyla eğitim (1870), mektupla eğitim (1927-1955),
radyo, televizyon, video (1956-1981) ve bilgisayar destekli eğitim kronolojik olarak sıralamayı
oluşturmaktadır (Odabaşı ve Kaya, 1998:63). Fakat asıl kırılma noktası olan 2000 yılına gelindiğinde
uzaktan eğitimde bilgisayar ve internet teknolojilerinin bütünleştiği görülmektedir. Bu birliktelik uzaktan
eğitimin sınırlarını boyut almaz şekilde geliştirmiştir.
Öğretmen ve öğrenci arasındaki bu iletişimi sağlayan uzaktan eğitim sisteminin nasıl bir teknik altyapı
gerektiriyor, sorusunun karşılığı araştırılacaktır. Bunun için bir ya da birden çok sunucunun olması
gerekiyor. Öğrenci tarafı içinse laboratuvar ortamı veya bağımsız çoklu ortam uçları gerekiyor. Yerel ağ
yapısının sunucuya bağlanma konusunda sorunsuz olması gerekiyor. Kullanılan yazılımında sadece ders
yapısına değil ayrıca idari yapıya da uygun olması gerek. Bir dersin hazırlanma süreci ortalama 6-9 ay
sürüyor. Ancak bu süre ders materyali, çoklu ortam ögelerine de bağlı olarak 1 seneye kadar uzuyor. En
temel şekliyle dersin hazırlığı için 1 öğretmen, 1 asistan, grafiker ve bir programcı gerekiyor. İnternet temelli
uzaktan eğitimde derslerin verilmesinde bütünlük açısından tutarlı olmak için ilkeler ve standartlar olması
gerekir (kullanılacak fontlar, sayfa yapısı, anlatım vs). Bunların yanında öğretim elemanı ve yardımcı
elemanlar için ayrı bir eğitim gerekiyor (Özaygen, A. 2000).
Klasik eğitimde eğitimi veren belirli bir zaman ve mekana bağlı olarak bilgileri yüz-yüze aktarmaktadır.
İnternet destekli öğretimde ise öğretmen ve öğrenci arasında üçüncü bir faktör daha ortaya çıkmaktadır. Bu,
öğretmenden alınan bilgilerin internet ortamına aktarılarak öğrencilere sunulmasındaki “teknolojik hizmet
faktörü” dür. Aslında bu faktörü tek bir özne ya da nesne ile tanımlamak mümkün değildir. Teknolojik
hizmet faktörünün en genel anlamda materyallerin internet ortamına aktarılmasını sağlayan “internet destekli
öğretim ekibi” ve internet ortamına aktarılan bilgilerin öğrencilere yada alıcılara aktarılmasındaki “iletişim
kanalları” ndan oluştuğunu (Geyik, Seymen, 2003)
2. UZAKTAN EĞİTİMİN GENEL YAPISI
Uzaktan eğitimin bir çok alanda uygulaması olduğu bilinmektedir. Uzaktan eğitimin teknoloji boyutu ele
alınırken internet tabanlı uzaktan eğitim uygulamalarında (İTUE), teknoloji boyutu uzaktan eğitimle uğraşan
kişiler için önemlidir.
Internet tabanlı uzaktan eğitim, gelişmiş teknolojik gereçlerle birbirinden uzak öğrenciler ve eğitim
kadrosunun etkileşimli olarak veri alışverişinde bulunması şeklinde tanımlanabilir. Söz konusu eğitim
sisteminin izlerinin bir yüzyıl kadar gerilere gittiğini söyleyen Ruksasuk, uzaktan eğitim kavramının, onunla
çok yakından ilgisi bulunan uzaktan öğrenim, telekurs, ev kursları, bağımsız kurslar, açık üniversite,
elektronik üniversite ve sanal sınıf gibi kavramlardan doğduğunu ifade etmektedir. Günümüze kadar hizmet
içi eğitim, posta ile eğitim ve yaşam boyu öğrenim gibi çeşitli adlarla anılan eğitim yaklaşımlarının
oluşumunu gerektiren nedenler, internet tabanlı eğitime de altyapı oluşturan nedenler olmuştur (Odabaş,
2003).
İnternet tabanlı uzaktan eğitim uygulamaları online, hybrid, intranet gibi farklı adlarla işlenmektedir. Tüm
bunlar aslında internet tabanlı uzaktan eğitimi temsil etmektedir. İnternet tabanlı uzaktan eğitimin dünyadaki
farklı coğrafyalarda farklı şekillerde kabul görmüş uygulamaları kullanılmaktadır. Kimi eğitim kurumları
hybrid kursları seçerken, kimi eğitim kurumları da online eğitim sistemini seçmektedir. Bu seçim kurumun
eğitimden elde edeceği maksimum perfonmansa göre değişmektedir. İnternet tabanlı uzaktan eğitim
sistemlerine internet üzerinde genel olarak baktığımızda yüksek öğretim düzeyinde uzaktan eğitim
uygulamalarının daha çok kullanıldığı görülmektedir. Fakat dünyada ve ülkemizde orta öğretim düzeyinde
de internet tabanlı uzaktan eğitim uygulamaları kullanılmaktadır. Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde
uygulanan asenkron eğitim sistemi ülkemizdeki internet tabanlı uzaktan eğitim sistemine en güzel örnektir
(www.yok.gov.tr).
3. UZAKTAN EĞİTİMDE ALTYAPI ARAÇLARI
İnternet tabanlı uzaktan eğitimde kullanılan alt yapı araçları yazılım (software) ve donanım (hardware)
olarak sınıflandırılmalıdır, fakat her geçen gün kendisini yenileyen teknoloji, araştırmalarda belirtilen
bugünün teknolojilerini modası geçmiş sistemler olarak göstermektedir.
Donanım (Hardware) Yazılım (Software)
Multimedya (Web Kamera,Mikrofon v.b.) Web Editörleri
Ana (Server) Bilgisayarlar Browserlar
İnternet Bağlantısı (Dialup, ADSL,Kablo) Veri Tabanı Yazılımları
Kişisel Bilgisayar (Multimedya Destekli) Konferans Yazılımları
Uydu Sohbet Yazılımları
Up Link İstasyonu Laboratuarlar İçin Terminal İşletim Sist.
Yönetim Yazılımları (Yöneticiler için)
Görüntü Aktaran Yazılımlar (RealPlayer gibi)
Tablo-1. İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitimde Alt Yapı Araçları
Uydu: Sunucu (yer istasyonu) ile kişisel bilgisayarın arasındaki iletişimi sağlamaktan sorumludur.
Up Link İstasyonu: Sunucu ana makinelerden alınan verilerin uyduya gönderilmesinden sorumludur.
Ana Makina(lar): Oluşturulan içeriğin (multicast/broadcast, on-demand, unicast) saklan ması ve
sunulmasından, materyallerin oluşturulup ana makinelere gönderilmesinden sorumludur (www.tbd.org.tr).
İletişim ortamları yönüyle bakılacak olursa yazılı (metinler, çalışma klavuzları), sesli (ses kayıtları),
görüntülü (video, kablo tv. ), veri şeklinde (web sayfaları, bilgisayar dosyaları, online testler, İnteraktif
araçlar) iletişim ortamları oluşturulmaktadır (www.elearners.com).
4. UZAKTAN EĞİTİMDE İŞLEYEN SÜREÇ
Altyapı sağlama, içerik hazırlama ve içeriği sunma, içeriği sunma, içeriğin internet tabanlı uzaktan eğitim
platformuna taşıma hizmetleridir. Bu üç aşamayla doğru orantılı olarak, İTUE programlarının
hazırlanmasında bir ekip çalışması gerçekliği göz önünde bulundurulacak olursa bu ekip içersinde; insan
kaynakları ve eğitim uzmanları, deneysel öğrenci grupları, pedagoglar, grafikerler, bilgisayar yazılımcıları,
altyapı sağlayıcılar görev almalıdır. Çünkü İTUE’de bir bilgisayarcının ve koordinatörün olması yeterli
değildir. Bir ekip çalışmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ekip önce alt yapıyı sağlamakta, ardından içerik
hazırlanmakta ve hazırlanan içerik internet platformunda sunulmaktadır. Bu sunum aşamasından sonra
öğrencilerin ve öğretmenlerin süreç içerisindeki konumları İTUE sisteminde sürecin nasıl işlediğini
göstermektedir.
4.1. İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitimde Süreç Nasıl Çalışmaktadır?
a. Okul Seçimi
İnternet tabanlı uzaktan eğitim programı için en önemli adımlardan birisi eğitim alınacak okulun seçilmesi
aşamasıdır. Günümüzde teknolojinin gelişimi ile birlikte geleneksel tarzda eğitim veren birçok okul, İTUE
sistemine hızlı bir geçiş yapmaktadır. Öğrencinin yapması gereken şey programa kayıt yaptırmadan önce
programın hangi kuruluş tarafından tanındığını ve hangi okul bünyesinde verildiğini araştırmaktır
(http://www.uluslararasiegitim.com/uzak/kurs.asp).
b. Başvuru, Kayıt ve Harç Ödeme
Ödemeler genellikle, telefon, posta, online, kredi kartı yada kampus içerisinde bunun için görevlendirilmiş
kişiler kanalıyla yapılmaktadır.
c. Ders Seçimi
Teknoloji, fen ve matematik gibi geleneksel eğitim teknikleri ile verilen dersler online eğitim programında
yer almayabilir. Sınıf mevcudu, geleneksel okullarda öğrenci sayısı sınıfın ölçüsüne göre ayarlanmaktadır.
Buna rağmen İTUE programında öğrenci sayısı öğretmenin ilgilenebileceği mevcutla sınırlandırılmıştır.
d. Dersler
Ders ekranı: Ekranın sol alt köşesinde genel olarak öğrencinin dersle ilgili görebileceği şeyler yer almaktadır.
Konu ile alakalı yapılan açıklamaları okumak yada ödevi açmak için yapılması gereken şey sadece klasör
yada dosyanın üzerine tıklamaktır.
Online dersler: Bu tarz bir eğitim sisteminde öğretmenin anlattıklarını not almak yerine öğrenciler kendi
kendilerine konuyu okuyabilmektedir. Sistemli bir sınıf olmamasından dolayı öğrenciler kendilerini disiplin
altına almalıdır.
e. Yardımcı kitaplar
Kitaplar: İTUE programı için istenilen kitaplar internette sırasıyla verilir.
Kütüphane: İTUE programının uygulandığı bazı üniversitelerinin kendine ait online kütüphanesi vardır. Bu
kütüphanelere yada öğretmen tarafından tavsiye edilen kurslara internet yolu ile erişim sağlanabilir. Bazı
okullar ise hazırlamış oldukları ders programını kendi sayfalarında yayınlar. Böylelikle öğrenci okulunun
sitesinden çıkmak zorunda kalmadan kütüphaneden ve dersten daha kolay faydalanabilir.
f. Öğretmen ve Öğrenci Arasında Etkileşimi Sağlama Yolları
E-posta: Öğretmen, e-posta yolu ile bir öğrenciye yada gruba doğrudan soru yada yorumlarını yöneltebilir.
Bülten panosu: Cyber Kampüste öğrenciler arasında soru ve cevaplar için bülten panosunu kullanarak
gerçekleştirilen iletişim e-postaya oranla daha yaygındır. Bu yöntem hem öğrencilere daha spesifik sorular
sorabilme, hem de bütün öğrencilere cevabı görme olanağı sağlamaktadır.
Sohbet odaları: Oluşturulan sohbet odalarında öğrenciler diğer öğrenci arkadaşları, öğretmenleri ile ders yada
ödevleri ile alakalı birebir tartışmalara katılabilirler. Bu sistem derste çekingen olan öğrenciler için
geleneksel ders ortamına oranla daha etkili olacaktır (http://www.uluslararasiegitim.com/uzak/kurs.asp).
g. Dersle İlgili Verilen Ödevler ve Yapılan Sınavlar
İTUE programında yapılan test vb. sınavlara gerçekten programa dahil olan öğrencinin girip girmediğini
saptamak kolay değildir. Bu yüzden online eğitim sisteminin uygulandığı bir çok okul, sınavların rektörlük
tarafından belirlenecek bir denetleyici tarafından yine belirlenen bir ortamda gerçekleştirilmesini teklif
etmektedir. Siber Kampüs'te sınavlar bir denetleyicinin gözetimi altında yapılmaktadır. Öğrenciler sınava
kimliklerini göstererek girebilirler ve rektörlük sınav sonuçlarını onaylı bir şekilde öğretmene gönderir
(http://www.uluslararasiegitim.com/uzak/kurs.asp).
h. Kursun Tamamlanması, Mezun Olma Yada Sertifika Alma
Çeşitlilik: Geleneksel eğitim programlarına nazaran daha geniş bir yelpazede sunulan uzaktan eğitim
programlarında lisans ve lisans üstü eğitimi, ilgi ve geçmiş eğitimleriniz ile örtüşen bir alanda kolaylıkla
alabilirsiniz.
Transfer: Geleneksel eğitim veren okullarda olduğu gibi uzaktan eğitim kuruluşlarında da bir programda
alınan kredi diğer bir kurum için geçerli sayılmayabilir. Çünkü bu programlara onay veren kurumlar farklı
olabilir (www.uluslararasiegitim.com/uzak/ kurs.asp).
5. ÖĞRENCİ VE ÖĞRETMENLERİN İNTERNET OKUR-YAZARLIĞI
İTUE programlarına öğrenci ve öğretmenlerin kabulünden önce yeterli derecede internet ve bilgisayar okur
yazarlığı olması gerekliliği vardır. Daha önceleri toplumumuzda varolan bilgisayara karşı olumsuz yaklaşım
artık yerini hayatın vaz geçilmez bir parçası olduğu yargısına bırakmıştır. Son yıllarda da bireyler teknoloji
okur-yazarlığını biraz bilgisayar ve internet okur-yazarlığını geliştirdikten sonra internet kafeler de yada
evlerinde internet ortamında geliştirmektedir. Teknoloji okur-yazarlığı yeterli düzeyde olan bireylerde her
türlü İTUE programında yabancılık çekmemektedir. Kullanılan sistemler aşağıda belirtilmiştir.
6. İNTERNET TABANLI UZAKTAN EĞİTİMDE KULLANILAN SİSTEMLER
Bu sistemler Çevrimiçi, Hybrid, İntranet tabanlı kurslardır. Tüm bunların ortak noktaları, hepsinde
multimedya uygulamalarını aynı amaç için kullanabilmekteyiz. Farklılıkları ise;
Sistem Özellikleri
Hybrid Bu eğitim sisteminde okula devam etme durumu diğer kurslara oranla daha fazladır.
Çevrimiçi
Bu eğitim sisteminde okula devam etme yok denecek kadar azdır. Fakat günümüzde bir
çok eğitim kurumunda sınavlar yüzyüze yapılmaktadır.
İntranet
Diğer iki sistemden farkı yerel yapıya sahip olmasıdır. Bu sistemde kampus içi
uygulamalar görülmektedir. Çevrimiçi ve hybrid eğitim sistemlerine göre hız
çok fazladır. İnternet tabanlı uzaktan eğitim programları için, hız olarak en
uygun modeldir.
Tablo-2. İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitimde Kullanılan Sistemler
6.1.İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitimde Sınıf Ortamının Tasarlanması
İnternet tabanlı uzaktan eğitimde sınıf ortamı ,dersin içeriğine göre işlevsellik kazanmakta bazı dersler sınıf
ortamında işlenmezken, bazı derslerde laboratuar ortamlarında işlenme gereği duyar. Bunlara örnek verecek
olursak elektronik alanında lisans üstü bir laboratuar dersinin işlenmesi ele alınabilir. Laboratuar için uygun
ortam hazırlandıktan sonra şekil-1’deki gibi dersler internet aracılığıyla öğrenciye ulaştırılmaktadır.
Şekil-1. Laboratuar tabanlı bir lisans üstü dersin İTUE aracılığıyla aktarılması
7
Şekil-1’den görüleceği gibi bir deney düzeneğinin kamera ile bilgisayara ve laboratuarda bulunan server
bilgisayara aktarılması söz konusudur. Daha sonra server bilgisayardaki datalar belli bir kuyrukta
alıkonulduktan sonra internet ara yüzü ile sunucudan istemciye dağıtılmaktadır.
6.2.Uzaktan Eğitimde Yönetim ve Değerlendirme
İnternet tabanlı uzaktan eğitim kurumlarının yönetimsel bakımdan nasıl olduklarıanın ve ne şekilde
kurulduklarının temelinde; ulusal gereksinimler, sosyal yapı, uygulamanın genel özellikleri vardır. Tüm
bunlar İTUE’in yönetim yapısını etkilemektedir (Kaya, 2002:63).
Aslında İTUE’de eğilim, işbirliğini sağlamak yönündedir. İTUE’in yönetim boyutun da öğrenci kayıtları,
derslerin, öğretim elemanlarının koordinasyonu, teknik personelin yönlendirilmesi, okulun akredite
edilmesi, danışmanlı, okul reklamı v.b, geleneksel sistemdeki yönetim şekliyle benzerlik göstermektedir.
Değerlendirme boyutu, uzaktan eğitimin beşiği sayılan Amerika Birleşik Devletleri’nde İTUE’de genel
olarak uygulanan değerlendirme sitemleri bir-kaç basamaktan oluşmaktadır. İnternet üzerinde tesadüfü
yöntemlerle ele aldığımız Phoenix, North Caroline State ve Penn State’s gibi İTUE uygulayan
üniversitelerde değerlendirmeler portfolyo süreci, çoktan seçmeli testler, video konferans ve belirli sınav
merkezlerinde yapılmakta olan sınavlar şeklinde uygulanmaktadır. İTUE programında değerlendirme ve
yönetim yazılımsal olarak çözülmektedir. Bu yazılımlar, Active Server Page, Delphi v.b yazılımlar
değerlendirme yönetim bölümünde aktif rol oynar ve istemci-sunucu mimarisinde etkileşim gösterir.
Görülmektedir ki uzaktan eğitimde önemli olan kavramlar teknoloji, yönetim, değerlendirme, teknik ve
öğretim elemanları ve akreditasyon boyutlarından oluşmaktadır. Akreditasyon kavramı eğitimde belirli
standartlar üzerinde anlaşmak için geliştirilmiş bir kavramdır.
6.3.Akreditasyon
Uzaktan eğitim beraberinde nitelik sorununu getirmiştir. Özellikle 1990’ların ilk yıllarından başlayarak,
uzaktan eğitim ya da çevrimiçi eğitim adı altında en az çaba ve maliyetle en çok sayıda mezun vererek kar
elde etmek isteyen kurum ortaya çıkmıştır. “Diploma Değirmeni” ya da “Sayısal Diploma Değirmeni”
biçiminde adlandırılan bu kurumlarda uzaktan eğitim konusunda hiçbir eğitim almamış insanlar açtıkları
programlar ve derslerle bir çok insanı kandırmışlardır (Aydın, 2003). Bu sebepten dolayı akreditasyon
uzaktan eğitim için vazgeçilmez bir unsur olmuştur.
Uzaktan eğitim veren kuruluşların akredite edilmesini dünyada sağlayan en önemli kuruluşlardan biri The
Distance Education and Training Council (DETC)’in 1998 verilerine göre İTUE’e katılan öğrencilerin
ortalama yaşlarının 31 olduğu ifade edilmiş ve sık sorulan sorular bölümünde ise en önemli sorun bu eğitimi
veren kuruluşlardan aldıkları sertifika yada diplomaların başka ülkelerdeki geçerlilik düzeyleri olmuştur.
Halen akreditasyon konusunda çalışmalar devam ederken bu tip sorular eğitim kurumlarının sorunlar
kısmındaki en önemli soru olarak yerini korumaktadır. İTUE’in daha çok kullanıldığı ABD’de akreditasyon
sorunu bir çok akreditasyon kurumu tarafından sağlanmaktadır. Bu kurumların sağlamış olduğu standartlar
İTUE programı veren eğitim kurumlar tarafından uygulanmaktadır. Bu akredite kurumlarından bazıları
şöyledir;
Middle States Association of Colleges and Schools, Commission on Higher Education adlı kurum,
Delaware, Maryland, New Jersey, New York, Pennsylvania, District of Columbia, Puerto Rico and Virgin
Islands üniversitelerinin uzaktan eğitim çalışmalarını akredite etmektedir (http://www.elearners.com).
New England Association of Schools and Colleges, Commission on Institutions of Higher Education
adlı kurum Schools in Vermont, Maine, Massachusetts, New Hampshire, Connecticut and Rhode Island
üniversitelerinde yüksek lisans ve doktora programlarının akreditasyonunu sağlamaktadır. Bu akredite
kurumlarının dışında bir çok akreditasyon kurumu vardır ve bunlar ABD’nin değişik bölgelerinde farklı
okullara farklı derecelerde akreditasyon hizmeti sağlamaktadır (http://www.elearners.com).
Bu akredite kurumlarından en büyüğü olan DETC akreditasyon işlerini 1926 yılından beri devam ettirmekte,
500’den fazla akademik kuruma hizmet vermekte ve bu güne kadar 120 milyon kişiye ABD’de hizmet
vermiştir (www.detc.org).
7.SONUÇ
Sürekli gelişen teknolojiye paralel olarak gelişen uzaktan eğitimin teknoloji boyutu, uzaktan eğitimin
yapısını da değiştirmiş durumdadır. Bu değişiklik İTUE yönündedir. Bu değişimde de en önemli rolü alt
yapı, içerik ve sunum kısımları oluşturmaktadır. Bunların yanı sıra sıkça tartışılmakta olan yönetim,
değerlendirme ve akreditasyon sorunları uzaktan eğitimin beraberinde getirmiş olduğu problemlerdir. Fakat
dünyada bu tip problemlerde farklı şekillerde (ülkelerin eğitim yapısına bağlı olarak) çözülmektedir. Hızla
büyüyen teknolojinin hiçbir zaman son noktasında olmadığımız kesin bir yargıdır. Buna bağlı olarak da
İTUE uygulamaları da sürekli gelişim gösterecektir.tüm bu gelişimlerin yanı sıra eğitim teknolojisindeki
yenilikler de en büyük sorunlardan biri olarak görülen ölçme ve değerlendirme boyutuna farklı alternatifler
sunacaktır
Kaynakça
Alkan, C. (1998) “Uzaktan Eğitimin Yapı ve İşleyiş Boyutu” Uzaktan Eğitim 1998 Kış, s:5-10
Geyik ve diğerleri (2003), Uzaktan Eğitimde Toplam Kalite Felsefesinin Uygulanabilirliği
Kaya, Z. (2002), Uzaktan Eğitim, PegemA Yayıncılık, Ankara, s:63
Aydın, C.H. (2003).Uzaktan Eğitimin Geleceğine İlişkin Eğilimler. http://dergi.emo .org.tr/al
tindex.php?sayi=419&yazi=221. Elektrik Mühendisleri Odası Dergisi sayı: 419. Aralık 2003’de Alındı.
Odabaş, H. (2002). "Internet Tabanlı Uzaktan Eğitim ve Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümleri" Türk
Kütüphanecilği 17, (2003), 22-36. www.humanity.ankara.edu.tr/bilgi belge /ogrelfiles/ho/hom5.htm. Aralık
2003’de alındı.
Özaygen, A. (2000). İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim. www.biltek.tubitak.gov.tr/der gi /00/mart. Bilim ve
Teknik Dergisi, mart sayısı. Aralık 2003’de alındı.
Özden, Y. (1998), E-insan/E-öğretim: Uzaktan Eğitim İçin Öneriler, www.tbdorg.
tr/sayi75_html/egitim_ozden.htm. Kasım 2003’de Alındı.
9www.etc.org/theassociation.html. The Association. Aralık 2003’de alındı.
www.elearners.com/resources/agencies.asp U.S. Higher Ed. Accrediting Agencies. Aralık 2003’de alındı.
www.uluslararasiegitim.com/uzak/uenedir.asp. Uzaktan Eğitim Nedir? Aralık 2003’de alındı.
http://www.uluslararasiegitim.com/uzak/kurs.asp Online Kurslar Nasıl Çalışır. Kasımda 2003’de Alındı.
http://www.yok.gov.tr/egitim/raporlar/mart98/bolum7.html. Asenkron Öğrenme. Aralık 2003’de alındı.
SINAV KAYGISIYLA BAŞETME
Kaygı nedir ?
Kişinin herhangi bir uyaranla karşı karşıya kaldığında yaşadığı fiziksel, zihinsel ve davranışsal değişimlerin duygu durumudur.Kaygının öğrenme ve başarı üzerinde olumsuz etkisi vardır. Yüksek Kaygının dikkat ve öğrenmeyi parçalayıcı etkisi vardır.
Öğrenme nedir?
Öğrenme, kişinin yaşamını sürdürebilmesi, doyum alması için gerekli tüm bilgi, eylem ve becerilerin kazanılması sürecidir. Duygusal ve bilimsel alanda öğrenilenlerin tümü kişinin biirikimini ( potansiyelini ) oluşturur. Öğrenilenlerin belli bir amaca yönelik kullanılması da performansı ortaya koyar. Başka bir deyişle performans, kişinin zihin , duygu ve davranış düzeyinde daha önceden kazanmış olduklarının belli bir durum ve belli bir zaman kesitinde eylemsel olarak ortaya konulan şeklidir.İnsan performansının belli bir alanda en iyi olduğu durum, onun o alanda varolan potansiyelinin tümünü eyleme dönüştürebildiği durumdur. Ancak, çeşitli iç ve dış etkenler nedeniyle gerçek potansiyelin performansa dönüşmesi zaman zaman güçleşir. En büyük iç etmenlerden biri yüksek kaygıdır.
Hiç kaygı yaşamamak mı gerekir ?
Herhangi bir alanda başarılı olabilmek için kaygı yaşamamak mı gerekir? Hayır...! Her duygu gibi kaygı da kişinin yaşamını sürdürebilmesi için ve yaşamdan doyum alabilmesi için gereklidir. Öyleyse amaç, kaygıyı tümüyle ortadan kaldırmak değil, kaygıya yenik düşmemek ve yaşanan kaygıyı belli bir düzeyde tutarak onu kendi yararımız için kullanmaktır. Normal düzeydeki bir kaygı kişiye, istek duyma, karar alma, alınan kararlar doğrultusunda enerji üretme ve bu enerjiyi kullanarak performansını yükseltme açısından yardımcı olur. Hiç kaygı yaşamadığımız durumlarda ise, yapılacak olan işi elden geldiğince iyi yapmak için içimizde bir istek oluşmadığından sonuç genellikle olumsuz olur. Ancak yaşanan kaygı çok yoğun ise, kişinin enerjisini verimli bir biçimde kullanması, dikkatini ve gücünü yapacağı işe yönlendirmesi engellenir.Kişi potansiyelini tümüyle kullanamaz ve istenen performansa erişemez.
Kaygı sırasında kişi de fizyolojik düzeyde, düşünce düzeyinde ve davranış düzeyinde değişimler oluşur.Kişide fizyolojik düzeyde şu değişimler oluşur: Kalp atışlarında hızlanma, terleme ya da üşüme, yorgunluk, solunumda güçlük, titreme, mide veya baş ağrısı, göz kararması, sık nefes alma görülür.
Kişide düşünce düzeyinde şu değişimler oluşur: Sınav durumları hakkında olumsuz düşünceler, hayaller, atıflar, imgeler, yorumlar, inaçlar vardır.
Kişide davranış düzeyinde ise kaygı yaratan durumdan kaçma yada savaşma tepkisi görülür.Kaçma davranışı rahatlamayı sağlar, rahatlama kaçma davranışını pekiştirir ve sınav korkusu oluşur.
Sınav kaygısı nedir?
Sınav öncesinde öğrenilen bilginin, sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve başarının düşmesine yol açan yoğun kaygıya sınav kaygısı denir.
Sınav kaygısı endişe ve yoğun duygulanım olarak iki boyutta ele alınabilir.
Endişe, performansa yönelik zihinsel bir süreçtir. Sınav sonucuna ilişkin olumsuz düşünce, inanç ve beklentilerden oluşur.
Yoğun duygulanım, kaygının yarattığı fizyolojik uyarım sonucu bedenden gelen ve bedenin olağan işleyişi dengesi dışına çıktığı mesajını veren sinyallerdir.
Sınav kaygısı yaşayanların endişe içeren cümleleri; - Bu sınavda başarılı olamam. ----Eyvah, üç gün sonra sınav var. – Bu ders beni çok zorluyor. – Konuyu bildiğim halde işlem hataları yapmak istemiyorum. – Sınav sırasında bildiğim herşeyi, unutabilirim.
– Evdekilerin yüzüne nasıl bakarım? v.b
Sınav kaygısı yaşayanların yoğun duygulanım içeren cümleleri; - Kalbim yerinden fırlayacakmış gibi çarpıyor. – O kadar gerginim ki midem altüst olmuş durumda. – Çok perişan durumdayım. – Bu sınava gireceğim için paniğe kapıldım, elim ayağım birbirine dolaşıyor. – Kendimi bir sis bulutu içinde hissediyorum, hiçbirşey bilmiyorum ve hatırlamıyorum. – Gözlerim kararıyor, midem bulanıyor, soğuk soğuk terliyorum.
Sınav kaygısı sınavın ilk yirmi dakikası içinde yoğun yaşanıyor, sınavın sonuna doğru belirtiler azalıyor. Kaygı yaşayan çocukların başarıları % 40 – 60 civarında kalıyor.
Araştırmalar, öğretmenlerin sınav kaygılı çocukların zeka durumlarından şüphe ettiklerini
gösteriyor.
Kaygının kaynağı nedir?
Kaygı olumsuz bir duygudur. Duyguları kontrol etmek zordur. Duyguları ancak anlayabiliriz. Olaylar nötürdürler ve duyguları belirleyemezler. Ancak, olaya ilişkin kişilerin yaptığı düşünceler, atıflar duyguları yaratır. Kaygı ile başa çıkabilmek için kişinin kendi zihinsel süreçleri üzerinde düşünüp, yaralayıcı olanlar üzerinde kontrol yapması sağlanabilir. Kaygı ile başaçıkmak istenildiğinde değişiklik yapılacak bölümler buralarıdır.
Olay → Duygu → Te p k i
↓ Düşünceler ↓ ↓ ↓
Sınav Atıflar Kaygı Kaçmak Savaşmak
İnançlar
“ N a s ı l d ü ş ü r s e k, ö y l e d u y g u l a n ı r v e d a v r a n ı r ı z .”
Sınav kaygısı yaşayan ve yaşamayan kişiler arasında ne gibi farklar vardır?
Kaygı düzeyi normal olan kişiler sınav durumlarını, başarılarının test edileceği bir fırsat olarak değerlendirirken, kaygısı normalin üzerinde olan kişiler bu durumları bir tehdit olarak algılarlar. Sınavla ilgili durumlarda kendileriyle olumsuz bir dialog içine girerler. Gerçek dışı ve karamsar bir düşünce tarzını seçerler.Sınav öncesi ve sonrası fizyolojik durum dereceleri aynı olduğu halde, normal düzeyde kaygı yaşayan kişiler, bu uyarımı sınavda daha fazla çaba göstermeye yönelik bir ipucu olarak algılarken, kaygısı yüksek olanlar yaşadıkları endişe yüzünden, bunu olumsuz bir durum olarak görmektedirler. Buradan da anlaşılacağı gibi, endişe faktörünün ( sınav durumuna ve sınav sonucuna ilişkin olumsuz düşünce, inanç ve beklentiler) sınav başarısına olan etkisi, uyarılma faktörünün ( fizyolojik uyarım sinyalleri) yarattığı etkiden daha fazla ketleyicidir.Yapılan araştırmalar, sınav kaygısı yüksek kişiler için en büyük sorunun, daha önce öğrenilenleri sınav sırasında hatırlayamamak olduğunu çıkarmaktadır.Ayrıca kaygısı yüksek olan kişilerin, kaygısı düşük olanlara kıyasla ders çalışmaya daha çok zaman ayırdıkları görülmektedir. Bu bulgular da sonuçtaki düşük performansın, bu kişilerin ders çalışma sürelerindeki yetersizliğe değil, olumsuz düşüncelerinin kendilerinde yarattığı, başa çıkılamaz derecedeki kaygıya bağlanabileceğini göstermektedir.
SINAV KAYGISIYLA BAŞA ÇIKMAK İÇİN NELER YAPILABİLİR?
1- Gevşeme egzersizlerini öğrenmek
2-Olumlu düşünme becerisini geliştirmek.
Gevşeme egzersizi: Davranış düzeyinde uygulanacak tekniklerin başında gevşemenin öğrenilmesi gelir. Gevşemenin öğrenilmesi bedenin kendi kendine çalışan sistemlerini kontrol etme imkanı verir. Bedeni kontrol etmek yolunda birinci adım solunumu kontrol etmek ve nefes egzersizleridir. İyi nefes burundan ağır, derin ve sessiz alınır. İyi nefes alındığının iki katı sürede verilir. Doğru ve derin nefes alma ile oksijen tüm vücuda dağılır. Böylece stres sırasında ortaya çıkan maddeler azalır ve kaybolur. Kişi sakinleşir ve duygusal açıdan dengeli duruma gelir. Her zaman düzenli olarak yapılan nefes alıp- verme çalışmaları kaygı düzeyini düşürür.
Gevşeme egzersizlerinin amacı size vücudunuzdaki kasların gerginlik ve gevşeklik arasındaki farkını göstermek ve günlük yaşamda da nasıl gevşeyebileceğinizi öğretmektedir.Gevşeme egzersizleri ile vücudumuzdaki tüm kaslarımız ( el, omuz, kollar, boyun, alın, kaşlar, gözler, dil ve boğaz, dudak, göğüs, mide, kalça ve bacak) üzerindeki gerginliğin, kendi kontrolümüzle gevşemesi sağlanmaktadır.
Olumlu düşünme becerisini geliştirmek: Bir olayda kaygıyı yükselten olayın kendisinin verici özelliği değil, olayı değerlendiriş biçimimizdir. Çoğunlukla stresi ve sınav kaygısını yaratan doğru ve akılcı olmayan düşünce biçimidir. Olumsuz duygu ve davranışa yol açan düşünce biçimini “ Zihinsel Düzenleme Tekniği” adı verilen bir yöntemle değiştirmek mümkündür. Bu tekniğin öğrenilmesi gerginliği azaltmak ve nispeten olumlu veya bunun mümkün olmadığı durumlarda tarafsız bir duygu geliştirmek üzere düşüncelerin kontrol altında tutulmasını sağlar.
Sınavla ilgili durumlarda kendimizle olumlu bir dialog kurmamız çok önemlidir. Sınav öncesinde, sırasında ve sonrasında kendimizle ne tür cümleler ile konuştuğunuzu belirleyin. Olumsuz cümleler yerine kendinizi rahatlatacak olumlu cümleler bulmaya çalışın. “ Bu sınavda bildiklerimi unutup, yine birbirine karıştıracağım.” İfadesi yerine
“ Sakin olmak, tüm gücümü sınavda iyi kullanmama yarayacak.” şeklinde bir ifade duruma daha gerçekçi bakmamızı sağlacaktır. Kendimizle olan dialoğumuzda, olumsuz ve kötümser düşünme biçimini yansıtan “ Eğer, üniversiteyi kazanamazsam, tanıdıklarım ne düşünür.” gibi eğer ile başlayan bir cümle kulanıyorsanız bunu şöyle bir cümleyle değiştirebilirsiniz. “ Başkalarının düşüncelerinin üzerimde baskı yaratmasına izin vermemeliyim.”
Eğer, kendi zihninizin ürettiği bu olumsuz düşüncelerin tutsağı olmaktan kurtulursanız, endişelerinizin azaldığını ve artık bedeninizden gelen sinyallerin de eskisi kadar olumsuz yorumlamadığınızı göreceksiniz.
29 Nisan 2009 Çarşamba
UZAKTAN ÖĞRETİM
Uzaktan Öğretim
Uzaktan Öğretim, fiziksel olarak öğrencilerin bulundukları yerlerde olmasını gerektirmeksizin, teknolojinin imkanlarından yararlanılarak, öğrenci ve öğretmenlerin bir sanal dershane ortamında değişik şekillerde karşı karşıya getirildikleri, planlı bir öğretim şeklidir.
Uzaktan Öğretimin Tarihçesi
Tarihsel gelişimi itibariyle çeşitli aşamalardan geçerek bugünkü durumuna gelen uzaktan öğretim sistemleri XX. Yüzyılın son çeyreğinde Avrupa'nın hemen her tarafına yayılmıştır. A.B.D., Avusturya ve diğer ülkelerde uygulanmış ve daha sonraları yeni bir yaklaşımla geliştirilmiştir.
Burada iki önemli noktadan bahsetmek gerekir. Birincisi, uzaktan öğretim, örgün öğretim yanında başvurulan ikinci sınıf bir öğretim değildir. Uygulamalarda, özel olarak hazırlanmış ders kitapları, televizyon, radyo ve bilgisayar programları kullanılır. En yeni ölçme ve değerlendirme metotları kullanılır. Böyle bir sistem çok modern bir donanıma sahiptir. İkincisi, uzaktan öğretim fakir ülkelerin baş vurduğu bir öğretim şekli değildir bu sistemi öncelikle dünyanın en zengin ve sanayileşmiş ülkeleri uygulamaktadır.
Dünyada Uzaktan Öğretim Uygulamaları
İletişim teknolojilerinde görülen hızlı gelişmeler dünyanın çeşitli bölgelerinde bulunan ülkelerin öğretim sistemlerini etkilemiştir. Bu teknoloji-öğretim etkileşimi ile bu ülkelerin öğretim sistemlerinde uzaktan öğretime doğru bir yönelme olmuştur.
İngiltere, yüksek öğretim alanında "Açık Üniversiteyi" kuran ilk ülkedir. Japonya' da 1948'de öğretim yasası çerçevesinde askerlere ve yarı zamanlı okullara devam edemeyen veya okuldan uzakta bulunanlara öğretim olanaklarını sağlamak üzere geliştirilen uzaktan öğretim sistemi orta, lise ve yüksek öğretim kademelerini kapsamı içine almıştır.A.B.D., açık öğretim yapan üniversiteler kurmuştur. Pennyslvania ve South Carolina Üniversiteleri bunların başında sayılabilir. Bu üniversiteler televizyon ve bilgisayar sistemleri ile öğrencilerin evlerine kadar ulaşarak, gerektiğinde danışman öğretim üyeleri ile öğrenciler arasında bu yola danışmanlık hizmeti sağlayabilmektedir.Kanada'da, A.B.D.'de olduğu gibi, bu alanda televizyondan geniş ölçüde yararlanmaktadır. Hindistan, uydu ile televizyon öğrenimi yaygın biçimde kullanılmaktadır İsrail "Every Man's University" ismindeki televizyon kitaplarını geliştirmiştir. İtalyan Radyo ve Televizyon kurumu "tele Scoula" projesini başarı ile gerçekleştirmiştir.
Türkiye'deki Uygulamalar
Cumhuriyet döneminde, ulusal laik ve demokratik bir devlete dönüşmek, iyi örgütlenmiş ve etkili bir öğretim sistemine gereksinim duyulmasına yol açmıştı. O zaman için, toplumun tüm kesimlerine olanakların elverdiği ölçüde kısa sürede ulaşmak gerekiyordu. Nitelikli insan gücü gereksiniminin giderek artması, hükümetleri ve öğretim makamlarını alternatif çözümler aramaya zorladı. Bu arayış "uzaktan öğretim" seçeneğinin, birinci derecede öncelik taşıyan bir konu olarak, öğretim gündeminin başında yer almasına yol açtı.
1960 yılında M.E.B., Mesleki ve Teknik Öğretim Müsteşarlığı, bazı teknik konuları, mektupla öğretmek için ilk kez girişimde bulunmuş ve İstatistik-Yayın Müdürlüğü'nde "Mektupla Öğretim Merkezi"nin kuruluşu gerçekleştirilmiştir. Tek boyutlu ve sınırlı amaçla da olsa bu girişim Türkiye de "Uzaktan Öğretim"in ilk ciddi uygulaması idi. Bir diğer uygulama olan Denem Yüksek Öğretmen Okulu (DYÖO), Türkiye'de çağdaş anlamda "uzaktan öğretim" yönetimini uygulamak gibi önemli bir misyonu yüklenmiş bir girişimdir. Bir başka uygulama olan YAYKUR' un amacı, lise ve dengi okul çıkışlı öğrencilere, toplumumuzun ve ekonomimizin gereksinim duyduğu alanlarda modern öğretim teknolojisinin tüm gereklerini kullanarak öğretim olanağı sağlamak ve böylece yüksek öğretim önündeki yığılmaya yönelik çözüm yolu bulmak, iki yıllık bir ön lisans öğretimi ile ara insan gücü kademesini yetiştirmek biçiminde tanımlanmıştır.Son yıllarda ise Anadolu üniversitesi bünyesinde açılan Açık Öğretim Fakültesi'ne verilen görevler ilgili kararnamede şöyle belirtilmiştir; "Üniversite açık öğretim sistemi ile kitap, radyo ve televizyon programları, bilgisayar, akademik danışmanlık, organizasyon, sınav ve her türlü öğrenci işleri gibi servisler vermekle hükümlüdür."Fakültenin dersleri radyo ve televizyon yayınları ile desteklenmektedir. Bir diğer uygulama da ilk öğretimi bitiriş olup, orta öğretimi dışardan bitirmek isteyenlerin gittikçe artması, yeni öğretim olanaklarından yararlanma isteği yeni iletişim ve öğretim teknolojisi ile ilgili gelişmeler açık öğretim lisesinin kurulmasını zorunlu hale getirmiştir. Açık öğretim lisesi, Ekim 1992 tarihinde kurulmuştur. Önceleri radyodan, daha sonra televizyondan yararlanılmıştır.
Sakarya Üniversitesi ülkemizi çağdaş medeniyetler seviyesine ulaştıracak en emin yolun öğretim olduğuna inanmaktadır. Bu amaçla yeni teknolojilerin ışığında öğretimde kaliteyi artırma ve daha büyük kitlelere daha hızlı ve nitelikli öğretim vermenin arayışı içersindedir. Üniversitemizin yıllardır sürdürdüğü daha kaliteli ve verimli öğretim verme arayışlarının bir sonucu olarak Uzaktan Öğretim sistemine geçiş kabul edilmiştir.
Uzaktan Öğretimin Kurumsal İlkeleri
Genel
Öğretim sektöründe, her geçen gün öğretilmesi ve öğrenilmesi gereken bilgilerin miktarı artmakta, buna karşılık da, öğretime ayrılan kaynaklar azalmaktadır. Yani, daha fazla öğretim masrafı, daha az bütçelerle karşılanmak durumundadır.Uzaktan öğretim, bu sorunu aşmak için üzerine çalışılması gereken bir öğretim yöntemidir.Kullanılan yöntemler ne olursa olsun, uzaktan öğretimin hiç değişmeyen boyutu mesafedir. Uzaktan öğretimin işlevi de mesafe boyutunu ortadan kaldırmak yada minimuma indirmektir. Bu işlevi gerçekleştirmek için teknolojinin sağladığı imkanlardan faydalanılır.Dersin İşlenişi
Uzaktan öğretim için seçilen yöntem, dersin içeriğine ve hedef kitleye bağlı olarak farklılık arz eder. Bir uzaktan öğretim yöntemi bir ders için uygun olabilirken başka bir ders içinde başka bir uzaktan öğretim yöntemi uygun olabilir. Her ders uzaktan öğretim yöntemi ile verilemez.Derslerin uzaktan öğretim ile verilip verilmeyeceğinin kararı o dersin uzmanı olan öğretmenleri ile öğretim teknolojileri uzmanlarının ortaklaşa yapacağı çalışmalar sonucunda verilmelidir.Uzaktan öğretim ile verilebileceğine karar verilen bir dersin içeriği klasik dershane ortamında verilen içerikten farklılıklar gösterebilir.Uzaktan öğretim ile verilebileceğine karar verilen her bir dersin fayda/maliyet analizleri ile yapılmalıdır. Bir dersin uzaktan öğretim ile verilmesinin sağlamış olduğu fayda, sarf edilen mali kaynaklara oranlanarak, klasik öğretimin fayda/maliyet oranı ile karşılaştırıldığında, büyük bir maliyet artışı söz konusu ise, bu dersin uzaktan öğretim ile verilmesi ertelenerek teknolojinin gelecekte getireceği ucuzlamalara ve gelişmelere paralel olarak yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir.
Öğrenci Yönü
Öğrencilerin öğrenim ihtiyaçlarının karşılanması, her etkili uzaktan öğretim programının köşe taşı ve saf çabalarının sonucunun sınandığı bir kriterdir.Öğrencilerin uzaktan öğretime bakış açısı ve dersin uzaktan öğretim ile verilmesine gösterdiği tepkiler farklılıklar arz eder. Bazı öğrenciler kolaylıkla uzaktan öğretim ile derslerin verilmesine uyum sağlarken bazıları da bir türlü uyum sağlayamayabilirler.Öğrencilerin öğretmenleri ile olan fiziksel yakınlığı, uzaktan öğretimde, klasik öğretime kıyasla oldukça fazla olacağı için, özellikle öğretmen merkezli öğretime alıştırılmış öğrencilerde olumsuz gelişmelere sebep olabilir. Uzaktan öğretim öğrencileri kendi başlarına çalışabilme ve derste daha fazla aktif olma becerilerini kazanmaları acısına faydalı sonuçlar üretebilir.Uzaktan öğretim için kullanılan teknolojilere öğrencilerin aşinalığı öğrencileri verilen dersleri başarılı bir şekilde almaları açısından çok önemli bir faktördür. Bir ders için uygun olmayan bir uzaktan öğretim yönteminin kullanılması, öğrenciler üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir ve öğrencilerin öğrenme heves ve motivasyonlarını önemli ölçüde azaltır.Öğrencilerin, uzaktan öğretimin uygun kullanıldığı taktirde, en az klasik öğretim kadar faydalı olacağı konusunda eğitilmeleri ve ikna edilmeleri, uzaktan öğretimin başarısı açısından önemlidir.
Öğretmen Yönü
Öğrencilerde olduğu gibi, öğretmenlerin de uzaktan öğretimin uygun kullanıldığı taktirde, en az klasik öğretim kadar faydalı olacağı eğitilmeleri ve ikna edilmeleri, uzaktan öğretimin başarısı açısından önemlidir.Öğretmenler, derslerinin uzaktan öğretim ile verilip verilmeyeceği konusundaki kararın kilit elemanlarıdır.Bir dersin uzaktan öğretim ile verilip ve verilmeyeceğine karar vermeden önce, öğretmenlerin uzaktan öğretim teknolojilerine ve gerçek hayattaki uygulamalarına aşina edilmeleri gerekmektedir. Öğretmenlerin, bir dersi klasik dershane ortamında vermek ile uzaktan öğretim ile vermek arasında farklılıklar olduğunun bilincinde olması gerekir.Uzaktan öğretim için seçilen bir dersin içeriklerinin neler olacağının saptanması öğretmenlerin görevidir. Ancak bu içeriklerin uzaktan öğretim ile verilebilecek hale getirilmesi görevi öğretmen ile birlikte öğretim teknolojileri ve ders içeriği geliştirme uzmanlarında aittir.
Plan ve Program Yönü
Derslerin uzaktan öğretim ile verilecek şekilde planlanması, klasik öğretime göre daha karışık bir işlemdir.Ders plan ve programcıları, derslerin yerlerini, zamanlarını, katılacak öğrencileri ve uzaktan öğretim araçlarını daha detaylı olarak planlamak zorundadırlar.
Uzaktan Öğretimin Amaçları
Daha fazla kitleye erişim sağlamak.
Fiziksel uzaklık boyutunu öğretim sürecinden kaldırmak.
Öğretim maliyetlerini düşürmek
Öğretim verilmesi düşünülen hedef kitleye daha hızlı erişebilmek.
Öğretim sürecini çabuklaştırmak.
Klasik dershane ortamının getirebileceği psikolojik baskıları yok etmek .
Öğrenme olayını hızlandırmak.
Öğrencileri öğrenme sürecinde daha fazla aktif hale getirmek.
Öğrenme fırsatlarını ve alternatiflerini arttırmak.
Uzaktan Öğretimin Avantajları
Artan öğretim fırsatları
Farklı farklı coğrafik konumlarda daha fazla kişiye ulaşması gereken öğretimin zamanında verilmesi
Çok farklı yerlerde olabilen konu uzmanları gerçek zamanda erişim
Öğretim ortam ve metotlarında artan esneklik
Öğretmen ve öğretim ortam kaynaklarının paylaşımındaki artış
Öğrencinin çalıştığı yerde eğitilmesinin sağlanması ile artan üretkenlik
Öğrenci yolculukları ve masraflarında azalma
Öğretim ortamı ile gerçek çalışma ortamı arasındaki farklılığının azalması
Öğretim masraflarında önemli ölçüde azalma
Öğrencilerin derslere erişimini kolaylaştırma
Bilgiye erişimin hızlanması ve kolaylaşması
Öğretim materyallerinin dağıtımının hızlanması
Uzaktan Öğretimin Eksiklikleri
Öğretmenle öğrencinin göz temasının olmaması
Uzaktan öğretime uygun olmayan derslerin uzaktan öğretim ile verilmesi halinde, dersin etkin olayışı
Öğretmenlerin öğrencilerini klasik öğretimdeki gibi kontrol edememesi
Kullanılacak teknolojilere bağlı olarak, maliyetinin yüksek olabilmesi
Ders içeriklerinin hazırlanması için daha fazla emek ve zamana ihtiyaç duyulması
Plan ve koordinasyonunun daha zor ve karmaşık oluşu
Öğretmenlerin derse hazırlanmaları için daha fazla zamana ihtiyaçlarının olması
Uzaktan öğretimin yeteneklerinin yanlış yorumlanması ile öğretmen ve öğrencilerin öğretme ve öğrenme motivasyonlarının azalabilmesi
ÖĞRENME İÇİN ÖĞRENCİLERİ MOTİVE ETMEK Uzaktan öğrenciler ,genellikle, uzaktan öğretim kursunun materyalini öğrenmek için oldukça motive edilirler, fakat yetişkin part time öğrencilerin yaşamlarında daima rekabetçi sorumluluklar vardır. Öğrenmek için motivasyonun sürdürülmesinde, yardım için kullanılan teknikler , uzaktan öğrenim kursunuzda öğrenci performansını artırabilir: •Öğrenci dikkat ve merakını sağlamaya yardım için ders materyallerinin organizasyonu, sırası, ve sunumunu çeşitlendirmek •Ders materyali hakkında öğrencileri bazı zihinsel çatışmaya (zıtlık) yönlendirmek. Örneğin, öğrencinin dikkatini çekecek bir problem olarak bir konu tanıtmak; geçmiş deneyim ile çelişen gerçekleri kullanmak, zıt fikirleri veya gerçekleri sunmak, veya mizah içermek; bir çözümü olan veya olmayan çözülmemiş problemleri sunarak bir gizem duygusu yaratmak (örneğin, dinazorlara ne oldu?) •Öğrencilerin ihtiyaçları, amaçları ve istekleri ile ders içeriği ve amaçları arasında ilişki kurmak •Öğrencinin mevcut yetenekleri ve bilgisi ile yeni bilgiyi bağdaştırmak, şayet gerekli ise ilişkiyi göstermek için açık bir dil kullanmak •Öğrencilerin aşina olduğu süreçler (yöntemler), genel kavramlar, veya beceriler ile ders materyalini birleştirmek için örnekseme veya benzetmeler kullanmak •Önemli kişisel güdüleri tatmin için öğrencilere fırsat vermek (örneğin, yüksek başarı isteği) •İnsanın ilgisini uyandırmak için kişisel dil kullanmak (insanların temel bir ilgisi insanlardır) •Öğrencilerinki ile benzer olan, ders materyallerinin görüntülerini (İmajlarını), değerlerini ve diğer özelliklerini kullanmak (örneğin, öğrenci topluluğunda bulunan çeşitli etnik geçmiş ve cinsiyeti de içeren resimler (örnekler)) •Ne çok yüksek ne çok düşük akademik başarı seviyesi oluşturma (şayet, algılanan başarı seviyesi çok yüksekse, öğrenciler düşük çaba (ısrar) seviyesine sahip olacak ve hatta başarmak için yeteneğe sahip oldukları zaman dahi başarıya ulaşmak için çalışmayı terk edecektir; şayet algılanan seviye çok düşükse, öğrenciler aşırı güvene sahip olma eğilimindedir ve öğrenmek için fazla yeni bir şeyin olduğuna inanmazlar) •Hangi bilgi ve becerilerin test edileceğini açıkça belirtmek (öğrenciler,yüksek seviyede beklenen bir başarı olduğu zaman, yüksek seviyede çaba gösterme eğilimindedirler) •Öğrencilere başarı için gerçek beklentiler oluşturmaya yardım etmek için ders amaçlarınızı ve performans gerekliliklerini tanımlamak •Öğrencilere kendi amaçlarını gerçekleştirmek için yollar sağlamak •Öğrencinin kendi içsel kontrolünü geliştirecek seçeneklerin sağlanması (Örneğin, kendi hızına göre ilerleme, ödevlerler için seçenekler) •Anlamlı bir şekilde yeni becerileri uygulamak için öğrencilere fırsatlar sağlamak •Uğraştırıcı bir işte başarıyı elde eden öğrencilerinize pozitif tepki (geribildirim) verin; başarı için gerekli kriteri gerçekleştiren performans için tebrik niteliğinde açıklama yapmak.
Uzaktan öğretim, "öğrencinin iletişim teknolojilerinden yararlanarak öğrenmesini sağlayan" çağdaş bir uygulamadır. Gelişmiş ya da gelişmekte olan pek çok ülkede uygulanmakta olan uzaktan öğretim yoluyla, her yaş her gelir ya da her meslek grubundan insanın, üretkenliklerini yitirmeden, öğrenimlerini kendi hız ve kapasitelerine göre ayarlayarak, eğitimlerini sürdürdükleri bir sistemdir. Farklı mekanlardaki öğrenci, öğretim elemanı ve eğitim araçlarını iletişim teknolojileri ile bir araya getiren eğitim modellerini kapsayan uzaktan eğitim, çağın teknolojisinden yararlanılmasını sağlayan bir eğitim felsefesidir.
Anadolu Üniversitesi Uzaktan Eğitim Sistemi, ülkemizde çağdaş anlamda uzaktan eğitim modeli ile yükseköğretim yapan ilk kurumdur.
6 Kasım 1981 tarihinde yürürlüğe giren ve Türk Yükseköğretimini yeniden düzenleyen 2547 sayılı kanunun 5 ve 12. maddeleri, Türk Üniversitelerine "Sürekli ve Açıköğretim Yapmak" hakkını tanımıştır. Daha sonra bu görev gerek bilimsel gerekse teknolojik açıdan eksiklerini kısa sürede tamamlamış olan Anadolu Üniversitesi'ne 20 Temmuz 1982'de çıkartılan 41 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile verilmiştir. Mevcut İletişim Bilimleri Fakültesi bünyesi içinden doğan Açıköğretim Fakültesi böylece ülke düzeyinde uzaktan öğretim hizmeti ile görevlendirilmiştir.
1982-1983 öğretim yılına İktisat ve İş İdaresi alanındaki iki uzaktan öğretim programı ile başlayan Açıköğretim Sistemi, bundan sonra hizmet alanlarını sürekli genişletmiştir. 1993 yılında Açıköğretim Sistemi, 496 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile günün eğitim gereksinimlerine göre yeniden yapılandırılarak, İktisat ve İşletme programları dörder yıllık fakültelere dönüştürülmüştür. Açıköğretim Fakültesi de, açıköğretim ile uygulamaya yönelik işleri yapmakla ve önlisans, lisans tamamlama ve her türlü sertifika programlarını yürütmekle görevlendirilmiştir.
Açıköğretim Fakültesinde derslerin yürütülmesi sırasında, basılı ders malzemeleri ve televizyon yayınlarından yararlanmanın ötesinde, internet, bilgisayar destekli eğitim, videokonferans gibi gelişmiş teknolojileri kullanarak öğrencilerin de bu teknolojilere uyumunu sağlamak ve teknolojik etkileşim yaratmak çabası içindedir. Ayrıca uygun bulunan bölgelerde akademik danışmanlık ve uygulama hizmetleri (yüz yüze eğitim) de verilmektedir.
AMAÇ
Açıköğretim Fakültesinin temel amacı, bünyesinde bulunan farklı iki yıllık ön lisans programları ile ülkemizin ihtiyacı olan nitelikli ara eleman açığını gidermek ve dört yıllık eğitim veren İngilizce Öğretmenliği ve Okulöncesi Öğretmenliği Lisans Programları ile ülkemizin ihtiyaç duyduğu İngilizce ve Okulöncesi öğretmenlerini, eğitimin kalitesinden ödün vermeden ve uygun maliyetlerle istenilen sayı ve nitelikte yetiştirilmesine ayrıca sistemde özel projeler (Kara, Hava, Deniz, Jandarma ve Polis Meslek Eğitimi Önlisans Programları) ile çeşitli kurumlarda çalışan vatandaşların eğitim seviyelerinin yükseltilmesine katkı sağlamaktır.
AÇILAN PROGRAMLAR
Açıköğretim Fakültesinde; Uzaktan Öğretim Bölümü, Yaygın Eğitim Programları Bölümü, İktisadi ve İdari Programlar Bölümü altında (Halkla İlişkiler, Büro Yönetimi ve Sekreterlik, Dış Ticaret, Muhasebe, Turizm ve Otel İşletmeciliği, Sosyal Bilimler, Ev İdaresi, Bankacılık ve Sigortacılık, Sağlık Kurumları İşletmeciliği, Yerel Yönetimler, İlahiyat, Bilgi Yönetimi (Web üzerinden), Polis Meslek Eğitimi, Jandarma Meslek Eğitimi, Kara Kuvvetleri Meslek Eğitimi, Hava Kuvvetleri Meslek Eğitimi, Deniz Kuvvetleri Meslek Eğitimi, Perakende Satış ve Mağaza Yönetimi), Sağlık Programları Bölümü altında (Laborant ve Veteriner Sağlık), Teknik Programlar Bölümü altında (Tarım) programları, İngilizce Öğretmenliği Lisans Programı ile Okulöncesi Öğretmenliği Lisans Programları bulunmaktadır
Uzaktan Öğretim, fiziksel olarak öğrencilerin bulundukları yerlerde olmasını gerektirmeksizin, teknolojinin imkanlarından yararlanılarak, öğrenci ve öğretmenlerin bir sanal dershane ortamında değişik şekillerde karşı karşıya getirildikleri, planlı bir öğretim şeklidir.
Uzaktan Öğretimin Tarihçesi
Tarihsel gelişimi itibariyle çeşitli aşamalardan geçerek bugünkü durumuna gelen uzaktan öğretim sistemleri XX. Yüzyılın son çeyreğinde Avrupa'nın hemen her tarafına yayılmıştır. A.B.D., Avusturya ve diğer ülkelerde uygulanmış ve daha sonraları yeni bir yaklaşımla geliştirilmiştir.
Burada iki önemli noktadan bahsetmek gerekir. Birincisi, uzaktan öğretim, örgün öğretim yanında başvurulan ikinci sınıf bir öğretim değildir. Uygulamalarda, özel olarak hazırlanmış ders kitapları, televizyon, radyo ve bilgisayar programları kullanılır. En yeni ölçme ve değerlendirme metotları kullanılır. Böyle bir sistem çok modern bir donanıma sahiptir. İkincisi, uzaktan öğretim fakir ülkelerin baş vurduğu bir öğretim şekli değildir bu sistemi öncelikle dünyanın en zengin ve sanayileşmiş ülkeleri uygulamaktadır.
Dünyada Uzaktan Öğretim Uygulamaları
İletişim teknolojilerinde görülen hızlı gelişmeler dünyanın çeşitli bölgelerinde bulunan ülkelerin öğretim sistemlerini etkilemiştir. Bu teknoloji-öğretim etkileşimi ile bu ülkelerin öğretim sistemlerinde uzaktan öğretime doğru bir yönelme olmuştur.
İngiltere, yüksek öğretim alanında "Açık Üniversiteyi" kuran ilk ülkedir. Japonya' da 1948'de öğretim yasası çerçevesinde askerlere ve yarı zamanlı okullara devam edemeyen veya okuldan uzakta bulunanlara öğretim olanaklarını sağlamak üzere geliştirilen uzaktan öğretim sistemi orta, lise ve yüksek öğretim kademelerini kapsamı içine almıştır.A.B.D., açık öğretim yapan üniversiteler kurmuştur. Pennyslvania ve South Carolina Üniversiteleri bunların başında sayılabilir. Bu üniversiteler televizyon ve bilgisayar sistemleri ile öğrencilerin evlerine kadar ulaşarak, gerektiğinde danışman öğretim üyeleri ile öğrenciler arasında bu yola danışmanlık hizmeti sağlayabilmektedir.Kanada'da, A.B.D.'de olduğu gibi, bu alanda televizyondan geniş ölçüde yararlanmaktadır. Hindistan, uydu ile televizyon öğrenimi yaygın biçimde kullanılmaktadır İsrail "Every Man's University" ismindeki televizyon kitaplarını geliştirmiştir. İtalyan Radyo ve Televizyon kurumu "tele Scoula" projesini başarı ile gerçekleştirmiştir.
Türkiye'deki Uygulamalar
Cumhuriyet döneminde, ulusal laik ve demokratik bir devlete dönüşmek, iyi örgütlenmiş ve etkili bir öğretim sistemine gereksinim duyulmasına yol açmıştı. O zaman için, toplumun tüm kesimlerine olanakların elverdiği ölçüde kısa sürede ulaşmak gerekiyordu. Nitelikli insan gücü gereksiniminin giderek artması, hükümetleri ve öğretim makamlarını alternatif çözümler aramaya zorladı. Bu arayış "uzaktan öğretim" seçeneğinin, birinci derecede öncelik taşıyan bir konu olarak, öğretim gündeminin başında yer almasına yol açtı.
1960 yılında M.E.B., Mesleki ve Teknik Öğretim Müsteşarlığı, bazı teknik konuları, mektupla öğretmek için ilk kez girişimde bulunmuş ve İstatistik-Yayın Müdürlüğü'nde "Mektupla Öğretim Merkezi"nin kuruluşu gerçekleştirilmiştir. Tek boyutlu ve sınırlı amaçla da olsa bu girişim Türkiye de "Uzaktan Öğretim"in ilk ciddi uygulaması idi. Bir diğer uygulama olan Denem Yüksek Öğretmen Okulu (DYÖO), Türkiye'de çağdaş anlamda "uzaktan öğretim" yönetimini uygulamak gibi önemli bir misyonu yüklenmiş bir girişimdir. Bir başka uygulama olan YAYKUR' un amacı, lise ve dengi okul çıkışlı öğrencilere, toplumumuzun ve ekonomimizin gereksinim duyduğu alanlarda modern öğretim teknolojisinin tüm gereklerini kullanarak öğretim olanağı sağlamak ve böylece yüksek öğretim önündeki yığılmaya yönelik çözüm yolu bulmak, iki yıllık bir ön lisans öğretimi ile ara insan gücü kademesini yetiştirmek biçiminde tanımlanmıştır.Son yıllarda ise Anadolu üniversitesi bünyesinde açılan Açık Öğretim Fakültesi'ne verilen görevler ilgili kararnamede şöyle belirtilmiştir; "Üniversite açık öğretim sistemi ile kitap, radyo ve televizyon programları, bilgisayar, akademik danışmanlık, organizasyon, sınav ve her türlü öğrenci işleri gibi servisler vermekle hükümlüdür."Fakültenin dersleri radyo ve televizyon yayınları ile desteklenmektedir. Bir diğer uygulama da ilk öğretimi bitiriş olup, orta öğretimi dışardan bitirmek isteyenlerin gittikçe artması, yeni öğretim olanaklarından yararlanma isteği yeni iletişim ve öğretim teknolojisi ile ilgili gelişmeler açık öğretim lisesinin kurulmasını zorunlu hale getirmiştir. Açık öğretim lisesi, Ekim 1992 tarihinde kurulmuştur. Önceleri radyodan, daha sonra televizyondan yararlanılmıştır.
Sakarya Üniversitesi ülkemizi çağdaş medeniyetler seviyesine ulaştıracak en emin yolun öğretim olduğuna inanmaktadır. Bu amaçla yeni teknolojilerin ışığında öğretimde kaliteyi artırma ve daha büyük kitlelere daha hızlı ve nitelikli öğretim vermenin arayışı içersindedir. Üniversitemizin yıllardır sürdürdüğü daha kaliteli ve verimli öğretim verme arayışlarının bir sonucu olarak Uzaktan Öğretim sistemine geçiş kabul edilmiştir.
Uzaktan Öğretimin Kurumsal İlkeleri
Genel
Öğretim sektöründe, her geçen gün öğretilmesi ve öğrenilmesi gereken bilgilerin miktarı artmakta, buna karşılık da, öğretime ayrılan kaynaklar azalmaktadır. Yani, daha fazla öğretim masrafı, daha az bütçelerle karşılanmak durumundadır.Uzaktan öğretim, bu sorunu aşmak için üzerine çalışılması gereken bir öğretim yöntemidir.Kullanılan yöntemler ne olursa olsun, uzaktan öğretimin hiç değişmeyen boyutu mesafedir. Uzaktan öğretimin işlevi de mesafe boyutunu ortadan kaldırmak yada minimuma indirmektir. Bu işlevi gerçekleştirmek için teknolojinin sağladığı imkanlardan faydalanılır.Dersin İşlenişi
Uzaktan öğretim için seçilen yöntem, dersin içeriğine ve hedef kitleye bağlı olarak farklılık arz eder. Bir uzaktan öğretim yöntemi bir ders için uygun olabilirken başka bir ders içinde başka bir uzaktan öğretim yöntemi uygun olabilir. Her ders uzaktan öğretim yöntemi ile verilemez.Derslerin uzaktan öğretim ile verilip verilmeyeceğinin kararı o dersin uzmanı olan öğretmenleri ile öğretim teknolojileri uzmanlarının ortaklaşa yapacağı çalışmalar sonucunda verilmelidir.Uzaktan öğretim ile verilebileceğine karar verilen bir dersin içeriği klasik dershane ortamında verilen içerikten farklılıklar gösterebilir.Uzaktan öğretim ile verilebileceğine karar verilen her bir dersin fayda/maliyet analizleri ile yapılmalıdır. Bir dersin uzaktan öğretim ile verilmesinin sağlamış olduğu fayda, sarf edilen mali kaynaklara oranlanarak, klasik öğretimin fayda/maliyet oranı ile karşılaştırıldığında, büyük bir maliyet artışı söz konusu ise, bu dersin uzaktan öğretim ile verilmesi ertelenerek teknolojinin gelecekte getireceği ucuzlamalara ve gelişmelere paralel olarak yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir.
Öğrenci Yönü
Öğrencilerin öğrenim ihtiyaçlarının karşılanması, her etkili uzaktan öğretim programının köşe taşı ve saf çabalarının sonucunun sınandığı bir kriterdir.Öğrencilerin uzaktan öğretime bakış açısı ve dersin uzaktan öğretim ile verilmesine gösterdiği tepkiler farklılıklar arz eder. Bazı öğrenciler kolaylıkla uzaktan öğretim ile derslerin verilmesine uyum sağlarken bazıları da bir türlü uyum sağlayamayabilirler.Öğrencilerin öğretmenleri ile olan fiziksel yakınlığı, uzaktan öğretimde, klasik öğretime kıyasla oldukça fazla olacağı için, özellikle öğretmen merkezli öğretime alıştırılmış öğrencilerde olumsuz gelişmelere sebep olabilir. Uzaktan öğretim öğrencileri kendi başlarına çalışabilme ve derste daha fazla aktif olma becerilerini kazanmaları acısına faydalı sonuçlar üretebilir.Uzaktan öğretim için kullanılan teknolojilere öğrencilerin aşinalığı öğrencileri verilen dersleri başarılı bir şekilde almaları açısından çok önemli bir faktördür. Bir ders için uygun olmayan bir uzaktan öğretim yönteminin kullanılması, öğrenciler üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir ve öğrencilerin öğrenme heves ve motivasyonlarını önemli ölçüde azaltır.Öğrencilerin, uzaktan öğretimin uygun kullanıldığı taktirde, en az klasik öğretim kadar faydalı olacağı konusunda eğitilmeleri ve ikna edilmeleri, uzaktan öğretimin başarısı açısından önemlidir.
Öğretmen Yönü
Öğrencilerde olduğu gibi, öğretmenlerin de uzaktan öğretimin uygun kullanıldığı taktirde, en az klasik öğretim kadar faydalı olacağı eğitilmeleri ve ikna edilmeleri, uzaktan öğretimin başarısı açısından önemlidir.Öğretmenler, derslerinin uzaktan öğretim ile verilip verilmeyeceği konusundaki kararın kilit elemanlarıdır.Bir dersin uzaktan öğretim ile verilip ve verilmeyeceğine karar vermeden önce, öğretmenlerin uzaktan öğretim teknolojilerine ve gerçek hayattaki uygulamalarına aşina edilmeleri gerekmektedir. Öğretmenlerin, bir dersi klasik dershane ortamında vermek ile uzaktan öğretim ile vermek arasında farklılıklar olduğunun bilincinde olması gerekir.Uzaktan öğretim için seçilen bir dersin içeriklerinin neler olacağının saptanması öğretmenlerin görevidir. Ancak bu içeriklerin uzaktan öğretim ile verilebilecek hale getirilmesi görevi öğretmen ile birlikte öğretim teknolojileri ve ders içeriği geliştirme uzmanlarında aittir.
Plan ve Program Yönü
Derslerin uzaktan öğretim ile verilecek şekilde planlanması, klasik öğretime göre daha karışık bir işlemdir.Ders plan ve programcıları, derslerin yerlerini, zamanlarını, katılacak öğrencileri ve uzaktan öğretim araçlarını daha detaylı olarak planlamak zorundadırlar.
Uzaktan Öğretimin Amaçları
Daha fazla kitleye erişim sağlamak.
Fiziksel uzaklık boyutunu öğretim sürecinden kaldırmak.
Öğretim maliyetlerini düşürmek
Öğretim verilmesi düşünülen hedef kitleye daha hızlı erişebilmek.
Öğretim sürecini çabuklaştırmak.
Klasik dershane ortamının getirebileceği psikolojik baskıları yok etmek .
Öğrenme olayını hızlandırmak.
Öğrencileri öğrenme sürecinde daha fazla aktif hale getirmek.
Öğrenme fırsatlarını ve alternatiflerini arttırmak.
Uzaktan Öğretimin Avantajları
Artan öğretim fırsatları
Farklı farklı coğrafik konumlarda daha fazla kişiye ulaşması gereken öğretimin zamanında verilmesi
Çok farklı yerlerde olabilen konu uzmanları gerçek zamanda erişim
Öğretim ortam ve metotlarında artan esneklik
Öğretmen ve öğretim ortam kaynaklarının paylaşımındaki artış
Öğrencinin çalıştığı yerde eğitilmesinin sağlanması ile artan üretkenlik
Öğrenci yolculukları ve masraflarında azalma
Öğretim ortamı ile gerçek çalışma ortamı arasındaki farklılığının azalması
Öğretim masraflarında önemli ölçüde azalma
Öğrencilerin derslere erişimini kolaylaştırma
Bilgiye erişimin hızlanması ve kolaylaşması
Öğretim materyallerinin dağıtımının hızlanması
Uzaktan Öğretimin Eksiklikleri
Öğretmenle öğrencinin göz temasının olmaması
Uzaktan öğretime uygun olmayan derslerin uzaktan öğretim ile verilmesi halinde, dersin etkin olayışı
Öğretmenlerin öğrencilerini klasik öğretimdeki gibi kontrol edememesi
Kullanılacak teknolojilere bağlı olarak, maliyetinin yüksek olabilmesi
Ders içeriklerinin hazırlanması için daha fazla emek ve zamana ihtiyaç duyulması
Plan ve koordinasyonunun daha zor ve karmaşık oluşu
Öğretmenlerin derse hazırlanmaları için daha fazla zamana ihtiyaçlarının olması
Uzaktan öğretimin yeteneklerinin yanlış yorumlanması ile öğretmen ve öğrencilerin öğretme ve öğrenme motivasyonlarının azalabilmesi
ÖĞRENME İÇİN ÖĞRENCİLERİ MOTİVE ETMEK Uzaktan öğrenciler ,genellikle, uzaktan öğretim kursunun materyalini öğrenmek için oldukça motive edilirler, fakat yetişkin part time öğrencilerin yaşamlarında daima rekabetçi sorumluluklar vardır. Öğrenmek için motivasyonun sürdürülmesinde, yardım için kullanılan teknikler , uzaktan öğrenim kursunuzda öğrenci performansını artırabilir: •Öğrenci dikkat ve merakını sağlamaya yardım için ders materyallerinin organizasyonu, sırası, ve sunumunu çeşitlendirmek •Ders materyali hakkında öğrencileri bazı zihinsel çatışmaya (zıtlık) yönlendirmek. Örneğin, öğrencinin dikkatini çekecek bir problem olarak bir konu tanıtmak; geçmiş deneyim ile çelişen gerçekleri kullanmak, zıt fikirleri veya gerçekleri sunmak, veya mizah içermek; bir çözümü olan veya olmayan çözülmemiş problemleri sunarak bir gizem duygusu yaratmak (örneğin, dinazorlara ne oldu?) •Öğrencilerin ihtiyaçları, amaçları ve istekleri ile ders içeriği ve amaçları arasında ilişki kurmak •Öğrencinin mevcut yetenekleri ve bilgisi ile yeni bilgiyi bağdaştırmak, şayet gerekli ise ilişkiyi göstermek için açık bir dil kullanmak •Öğrencilerin aşina olduğu süreçler (yöntemler), genel kavramlar, veya beceriler ile ders materyalini birleştirmek için örnekseme veya benzetmeler kullanmak •Önemli kişisel güdüleri tatmin için öğrencilere fırsat vermek (örneğin, yüksek başarı isteği) •İnsanın ilgisini uyandırmak için kişisel dil kullanmak (insanların temel bir ilgisi insanlardır) •Öğrencilerinki ile benzer olan, ders materyallerinin görüntülerini (İmajlarını), değerlerini ve diğer özelliklerini kullanmak (örneğin, öğrenci topluluğunda bulunan çeşitli etnik geçmiş ve cinsiyeti de içeren resimler (örnekler)) •Ne çok yüksek ne çok düşük akademik başarı seviyesi oluşturma (şayet, algılanan başarı seviyesi çok yüksekse, öğrenciler düşük çaba (ısrar) seviyesine sahip olacak ve hatta başarmak için yeteneğe sahip oldukları zaman dahi başarıya ulaşmak için çalışmayı terk edecektir; şayet algılanan seviye çok düşükse, öğrenciler aşırı güvene sahip olma eğilimindedir ve öğrenmek için fazla yeni bir şeyin olduğuna inanmazlar) •Hangi bilgi ve becerilerin test edileceğini açıkça belirtmek (öğrenciler,yüksek seviyede beklenen bir başarı olduğu zaman, yüksek seviyede çaba gösterme eğilimindedirler) •Öğrencilere başarı için gerçek beklentiler oluşturmaya yardım etmek için ders amaçlarınızı ve performans gerekliliklerini tanımlamak •Öğrencilere kendi amaçlarını gerçekleştirmek için yollar sağlamak •Öğrencinin kendi içsel kontrolünü geliştirecek seçeneklerin sağlanması (Örneğin, kendi hızına göre ilerleme, ödevlerler için seçenekler) •Anlamlı bir şekilde yeni becerileri uygulamak için öğrencilere fırsatlar sağlamak •Uğraştırıcı bir işte başarıyı elde eden öğrencilerinize pozitif tepki (geribildirim) verin; başarı için gerekli kriteri gerçekleştiren performans için tebrik niteliğinde açıklama yapmak.
Uzaktan öğretim, "öğrencinin iletişim teknolojilerinden yararlanarak öğrenmesini sağlayan" çağdaş bir uygulamadır. Gelişmiş ya da gelişmekte olan pek çok ülkede uygulanmakta olan uzaktan öğretim yoluyla, her yaş her gelir ya da her meslek grubundan insanın, üretkenliklerini yitirmeden, öğrenimlerini kendi hız ve kapasitelerine göre ayarlayarak, eğitimlerini sürdürdükleri bir sistemdir. Farklı mekanlardaki öğrenci, öğretim elemanı ve eğitim araçlarını iletişim teknolojileri ile bir araya getiren eğitim modellerini kapsayan uzaktan eğitim, çağın teknolojisinden yararlanılmasını sağlayan bir eğitim felsefesidir.
Anadolu Üniversitesi Uzaktan Eğitim Sistemi, ülkemizde çağdaş anlamda uzaktan eğitim modeli ile yükseköğretim yapan ilk kurumdur.
6 Kasım 1981 tarihinde yürürlüğe giren ve Türk Yükseköğretimini yeniden düzenleyen 2547 sayılı kanunun 5 ve 12. maddeleri, Türk Üniversitelerine "Sürekli ve Açıköğretim Yapmak" hakkını tanımıştır. Daha sonra bu görev gerek bilimsel gerekse teknolojik açıdan eksiklerini kısa sürede tamamlamış olan Anadolu Üniversitesi'ne 20 Temmuz 1982'de çıkartılan 41 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile verilmiştir. Mevcut İletişim Bilimleri Fakültesi bünyesi içinden doğan Açıköğretim Fakültesi böylece ülke düzeyinde uzaktan öğretim hizmeti ile görevlendirilmiştir.
1982-1983 öğretim yılına İktisat ve İş İdaresi alanındaki iki uzaktan öğretim programı ile başlayan Açıköğretim Sistemi, bundan sonra hizmet alanlarını sürekli genişletmiştir. 1993 yılında Açıköğretim Sistemi, 496 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile günün eğitim gereksinimlerine göre yeniden yapılandırılarak, İktisat ve İşletme programları dörder yıllık fakültelere dönüştürülmüştür. Açıköğretim Fakültesi de, açıköğretim ile uygulamaya yönelik işleri yapmakla ve önlisans, lisans tamamlama ve her türlü sertifika programlarını yürütmekle görevlendirilmiştir.
Açıköğretim Fakültesinde derslerin yürütülmesi sırasında, basılı ders malzemeleri ve televizyon yayınlarından yararlanmanın ötesinde, internet, bilgisayar destekli eğitim, videokonferans gibi gelişmiş teknolojileri kullanarak öğrencilerin de bu teknolojilere uyumunu sağlamak ve teknolojik etkileşim yaratmak çabası içindedir. Ayrıca uygun bulunan bölgelerde akademik danışmanlık ve uygulama hizmetleri (yüz yüze eğitim) de verilmektedir.
AMAÇ
Açıköğretim Fakültesinin temel amacı, bünyesinde bulunan farklı iki yıllık ön lisans programları ile ülkemizin ihtiyacı olan nitelikli ara eleman açığını gidermek ve dört yıllık eğitim veren İngilizce Öğretmenliği ve Okulöncesi Öğretmenliği Lisans Programları ile ülkemizin ihtiyaç duyduğu İngilizce ve Okulöncesi öğretmenlerini, eğitimin kalitesinden ödün vermeden ve uygun maliyetlerle istenilen sayı ve nitelikte yetiştirilmesine ayrıca sistemde özel projeler (Kara, Hava, Deniz, Jandarma ve Polis Meslek Eğitimi Önlisans Programları) ile çeşitli kurumlarda çalışan vatandaşların eğitim seviyelerinin yükseltilmesine katkı sağlamaktır.
AÇILAN PROGRAMLAR
Açıköğretim Fakültesinde; Uzaktan Öğretim Bölümü, Yaygın Eğitim Programları Bölümü, İktisadi ve İdari Programlar Bölümü altında (Halkla İlişkiler, Büro Yönetimi ve Sekreterlik, Dış Ticaret, Muhasebe, Turizm ve Otel İşletmeciliği, Sosyal Bilimler, Ev İdaresi, Bankacılık ve Sigortacılık, Sağlık Kurumları İşletmeciliği, Yerel Yönetimler, İlahiyat, Bilgi Yönetimi (Web üzerinden), Polis Meslek Eğitimi, Jandarma Meslek Eğitimi, Kara Kuvvetleri Meslek Eğitimi, Hava Kuvvetleri Meslek Eğitimi, Deniz Kuvvetleri Meslek Eğitimi, Perakende Satış ve Mağaza Yönetimi), Sağlık Programları Bölümü altında (Laborant ve Veteriner Sağlık), Teknik Programlar Bölümü altında (Tarım) programları, İngilizce Öğretmenliği Lisans Programı ile Okulöncesi Öğretmenliği Lisans Programları bulunmaktadır
İNTERNET TEMELLİ ÖĞRENME
BİLGİSAYAR ÖĞRETMEN ADAYLARININ WEB TEMELLİ ÖĞRETİM HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ
PRE-SERVICE COMPUTER TEACHERS’ VIEWS ON WEB-BASED EDUCATION
Öğr. Gör. A. Oğuz AKTÜRK
Selçuk Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, Konya / Türkiye
akturk@selcuk.edu.tr
Yrd. Doç. Dr. İsmail ŞAHİN
Selçuk Üniversitesi, Eğitim FakültesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, Konya / Türkiye
isahin@selcuk.edu.tr
Doç. Dr. Ali Murat SÜNBÜL
Selçuk Üniversitesi, Eğitim FakültesiEğitim Bilimleri Bölümü, Konya / Türkiye
sunbul@selcuk.edu.tr
ÖZET
Bilgi toplumu için insanları en iyi şekilde hazırlamada alternatif yollardan bir tanesinin de web temelli öğretim olduğu söylenebilir. Geleneksel sınıflardan web temelli öğretim ortamlarına geçiş öğretmen ve öğrenci arasındaki etkileşimi ve öğrenme stillerini değiştirmiştir (Agres, Edberg, & Igbaria, 1998). Bunun sonucu olarak web temelli öğretimi planlayanlar, yönetenler ve uygulayanlar ile öğrenciler arasındaki iletişim ve etkileşimi en üst düzeye çıkarabilmek için öğrencilerin web temelli öğretim hakkındaki görüşlerini bilmek önem kazanmaktadır. Elde edilen bu öğrenci görüşleri sayesinde artan yeni bilgi ve becerilerin öğrencilere kazandırılabilmesi, öğrencilerin öğrenme alışkanlıklarının ve deneyimlerinin zenginleştirilebilmesi adına web temelli öğretim için yeni uygulamalar geliştirilebilir. Bu çalışmanın amacı, Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi bölümünde öğrenim gören öğretmen adaylarının web temelli öğretim hakkındaki görüşlerini belirlemektir. Bu nitel çalışmada, veri toplama yöntemi olarak yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Elde edilen veriler kodlanarak şu temalar oluşturulmuştur: Web temelli öğretimin özellikleri, web temelli öğretimin etkililiği, web temelli öğretimin yaygınlaştırılması ve web temelli öğretim ortamlarında öğrenci-öğretmen/öğrenci-öğrenci etkileşimi.
Anahtar Kelimeler: Web Temelli Öğretim, Nitel Araştırma, Öğretmen Adayı
ABSTRACT
In this information society, web-based instruction has become one of the alternative ways to educate people. A shift from traditional classrooms to web-based educational environments has changed learning styles and the ways in which teachers and students interact (Agres, Edberg, & Igbaria, 1998). As a result, it is inevitable to learn about student views regarding web-based education to be able to maximize the communication and interaction among the planners, administrators, and facilitators of this type of instruction. Using the student views, new and better applications of web-based education might be developed in order to help students gain up-to-date information and necessary skills. The purpose of this study is to learn about pre-service teachers’ views on web-based education. The participants are students from the Department of Computer and Instructional Technologies, College of Education at Selcuk University. In this qualitative study, semi-structured interview technique is used as a data collection method. Constructed through coding, the following themes are found: characteristics of, effectiveness of, diffusion of, and student-teacher/student-student interaction in web-based education.
Key Words: Web-based Education, Qualitative Research, Teacher Candidate
GİRİŞ
Çağımızda bilim ve teknolojideki hızlı gelişmeler ekonomik sistemi olduğu kadar eğitimsel ve sosyal sistemleri de etkilemektedir. Günümüzde bilgi, gelişmiş toplumlarda ekonomik gelişmelerin anahtarı haline gelmiştir. Teknoloji ise eğitim sürecinin geliştirilmesinde önemli rol oynamaktadır. Bilgi teknolojisinin hızla gelişmesi, bilgi toplumlarının ortaya çıkmasına neden olmuş, toplumların yeni teknolojik gelişmeleri izlemeleri ve kendilerine uyarlamaları zorunlu hale gelmiştir (Keser, 1998). Teknoloji ile öğrenme, anlamlı öğrenmeler oluşturmaya hizmet etmelidir. Clark (1983), öğrencinin görevini teknoloji tarafından sunulan bilginin öğrenilmesi olarak ifade etmektedir (İpek, 2001).
Günümüz toplumlarında ekonomik ve sosyal sistemlerin giderek değişikliğe uğramasına neden olan bilişim teknolojilerindeki gelişmelerin bireylerin günlük yaşamını ve çalışma alanlarını önemli ölçüde etkilediği kuşkusuzdur. Küreselleşme ile birlikte geniş boyutlu bilgiye hızlı ve kolay ulaşım, bu bilginin dolaşımını sağlayacak bilgi ulaşım teknolojilerinin gelişimini beraberinde getirmiştir (Kartal, 2000; Şahan, 2005). Bu teknolojilerden biri de internettir. Internet, kelime olarak uluslar arası iletişim anlamına gelen İngilizce iki kelimenin kısaltılarak birlikte kullanılmasından oluşan bir kelimedir: Inter (International) ve Net (Network
(İşman, 2003). Internet, TCP/IP[1] protokolüne bağlı olarak birçok bilgisayar ağının birbirine bağlanmasıyla oluşan bir ağ (network) sistemidir. Kısaca “ağların ağı” olarak da adlandırılan internet dünya çapındaki bilgisayar ağlarını ve bu ağlar üzerindeki bilgisayarları birbirine bağlayan bir yapıdır (Forcier, 1999: aktaran; Tekinarslan, 2007). Bilgisayarlar arasında kurulmuş olan bu yapının bir sahibi yoktur; onu işleten, idare eden, denetleyen bir merkezi otorite de söz konusu değildir.
Internet ve bilgisayar teknolojilerindeki hızlı gelişmelerden etkilenen alanlardan bir tanesi de eğitimdir. Özellikle 1990 yılından sonra hızlı bir gelişim gösteren, yazılı, sesli ve görüntülü iletişim-etkileşim imkânı sunan internetin tüm dünyada hızlı bir gelişme süreci içerisine girmesi, internet üzerinden eğitim kavramını ortaya çıkarmıştır (Odabaşı ve ark, 2005). Internet, öğreten merkezli öğretimden öğrenen merkezli öğretime doğru değişen yeni bir öğretim anlayışı sağlayan ve öğretimin bireyselleştirilmesine olanak sağlayan bir eğitim ortamıdır (Gülümbay, 2006). Internet üzerinden yapılan bazı yeni eğitim uygulamaları, eğitimde yer ve zamana ilişkin sınırlılıkları ortadan kaldırmış, öğrencinin istediği zaman, istediği yerden bilgiye erişmesine olanak sağlamıştır (Yiğit, Yıldırım, & Özden, 2000).
Web, bilginin ağlar (Internet) aracılığı ile sunulmasını sağlayan bir servistir. Web üzerinden bilgi sunulurken, HTML[2], animasyon, resim, görüntü ve çeşitli programlar kullanmak mümkündür. Bu araçların desteği ile web, en popüler internet servisi haline gelmiştir. Internet ile bilgiye ulaşmanın en kolay yolu web kullanmaktır (Yiğit, Yıldırım, & Özden, 2000). Web, kolaylıkla ulaşılabilen, esnek depolama ve görüntüleme seçeneklerini destekleyebilen, kolay, oldukça güçlü bir yayınlama biçimi sağlayabilen ve hipermedya unsurlarını kapsayabilen bir öğretim ortamıdır (Oliver, Herrington, & Omari, 1999). Eğitimde web uygulamalarının pek çok yararı vardır. Web’ in en kolay kullanımı geleneksel olarak sunulan dersler için bilgiyi depolamanın en uygun olduğu yer olmasıdır. Örneğin ders kapsamında kullanılmak üzere öğrencilerin ders notları, pratik sınavlar, öğrencinin yapması gerekenler, projeler gibi çeşitli kaynaklar kullanılabilir. Ancak, web teknolojisinin temel yararı, öğrenmeyi ve bilgiyi yeniden yapılandırmak için yeni olanaklar sunması, öğrenciler ve öğrenci ile öğretmen arasında iletişimi ve işbirliğini artırması ve bunun doğal sonucu olarak eğitimde niteliğin artırılmasına katkı sağlamasıdır (Casey, 1998; Barnes & Macedo, 2000: aktaran; Çakır, 2003). Web teknolojileri özellikle öğrencilerin elektronik yollardan iletişim kurmalarına ve derslerle online olarak katılmalarına olanak sağlamaktadır. (Wachter, Gupta, & Quaddus, 2000). Web ortamında sunum, tartışma, gösterim, soru-cevap, beyin fırtınası, durum çalışması, bilgi avcılığı, işbirlikli öğrenme, problem merkezli öğrenme gibi çok sayıda öğretim yöntemi uygulanabilir. Bu yolla öğrenenlerin okuma, yazma, gözleme, dinleme, yapma türü deneyimler kazanması mümkündür (Şimşek, 2002).Sonuç olarak web uygulamalarının gelişimi web’ i önemli bir eğitsel ortam haline getiriyor. (Siau, Nah, & Teng, 2002). Ancak bütün bu özelliklerine rağmen, web için geliştirilen öğretim materyallerinin, öğretimsel etkililiği henüz kanıtlanmamıştır ve pek çok durumda geleneksel öğretim materyalleri ile karşılaştırıldığında öğretimin etkililiğini arttırmadığı söylenebilir. Web temelli öğretim ile ilgili olarak alan yazında kullanılan farklı kavramlar bulunmaktadır. Web tabanlı öğretim, web destekli öğretim, internete dayalı öğretim, internet destekli öğretim, internetle öğretim, ağa dayalı öğretim, çevrimiçi öğrenme ve sanal eğitim bunlardan bazılarıdır. Tüm bu kavramlar ve benzerleri, birbirinden farklı uygulamaları içermekle birlikte, esasen bilgisayar ağları ile yapılan öğretme süreçlerini açıklamaktadır (Aydın, 2002).
Web temelli öğretim, ders malzemesinin dağıtımını, eğitimin yönetimini, öğrencinin değerlendirilmesini ve öğrenci ile iletişimi, internet hizmetlerini kullanarak gerçekleştirmektir (Mutlu & Öztürk, 1999). Demirli (2002)’ ye göre web temelli öğretim, eğitimi planlayanlar, yönetenler ve uygulayanlar ile öğrenciler arasındaki iletişimin ve etkileşimin, bilgisayar ve ağ teknolojileri aracılığıyla sağlandığı öğrenme-öğretme sürecidir. Başka bir deyişle web temelli öğretim, artan yeni bilgi ve becerilerin kazandırılmasında, öğrencilerin öğrenme alışkanlıklarının ve deneyimlerinin zenginleştirilmesinde kullanılabilecek yeni bir öğretim modeli olduğu söylenebilir (Şahan, 2005).
Internet bağlantılı bir bilgisayarla düzenlenen öğretme-öğrenme sürecini benimseyen web temelli öğrenmenin en önemli özelliği, öğrencilerin bireysel özelliklerine göre farklı öğrenme etkinlikleri sunmasıdır. Bir başka özelliği de zaman ve ortam sınırlaması olmaksızın bilgiye erişim olanağı sağlamasıdır. Ayrıca web temelli öğretimin özelliği gereği öğrenci edilgen değil, sürece aktif katılandır ve öğretmen de bilgi veren değil öğrenciyi yönlendirendir (Şahan, 2005). Sonuç olarak web temelli öğretimde öğrenci bilgiye ulaşmak için daha fazla çaba sarf etmelidir (Hokanson & Hooper, 2000).
Öğrencilerin web tabanlı öğretime ilişkin görüşlerinin bilinmesi, web tabanlı öğrenme ortamlarının etkili bir şekilde düzenlenmesi ve kullanılması aşamalarında hem öğrenenlere hem de öğretenlere yardımcı olmaktadır (Erdoğan, Bayram, & Deniz, 2007). Bu çalışmanın amacı bilgisayar öğretmen adaylarının web temelli öğretim hakkındaki görüşlerini incelemektir. Buna göre araştırmada şu temel sorulara yanıt aranmıştır:
1. Web temelli öğretim ortamlarının taşıması gereken özellikleri nelerdir?
2. Web temelli öğretimin etkililiğinin arttırılabilmesi için neler yapılabilir?
3. Web temelli öğretimin yaygınlaştırılabilmesi için neler yapılabilir?
4. Web temelli öğretim ortamlarında öğrenci-öğrenci, öğrenci-öğretmen etkileşimi nasıl sağlanabilir?
YÖNTEM
Bu çalışmada nitel araştırma tekniği kullanılmıştır. Nitel araştırma gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı bir araştırma yöntemidir. Doğal ortama duyarlı olması, araştırmacının katılımcı rolünün olması, olaylara bütüncül yaklaşması, algıların ortaya çıkarmasını sağlaması, araştırma deseninde esneklik sağlaması ve tümevarımcı bir analize sahip olması nitel araştırma yönteminin belli başlı özellikleridir (Yıldırım & Şimşek, 2004). Bu çalışmaya katılan öğretmen adaylarının belirlenmesinde ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmış olup, bilgisayar öğretmen adaylarının web temelli öğretim hakkındaki görüşlerinin daha detaylı ve derinlemesine incelenmesi amaçlanmıştır. Buna göre araştırmada, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü 3. sınıfında okutulan “Uzaktan Eğitimin Temelleri” dersini alan ve en az bir dönem web temelli olarak yürütülen bir derse katılmış olan 3. ve 4. sınıf öğrencilerinin seçilmesine karar verilmiştir. 1. ve 2. sınıf öğrencilerinin böyle bir deneyimi olmadığı için çalışma grubuna dahil edilmemiştir. Araştırma grubuna dahil edilme kriterini sağlayan öğrencilerden de yalnızca gönüllü olanlarla yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Yani araştırmaya katılımda gönüllülük esas alınmıştır.
Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi bölümünde öğrenim gören öğrencilerle yüz yüze yarı yapılandırılmış görüşmelerin yapılabilmesi için bir görüşme formu hazırlanmıştır. Görüşme formunun hazırlanmasında araştırmacıların geçmiş deneyimleri ile eğitim bilimleri alanında çalışan diğer alan uzmanlarının görüşlerinden yaralanılmıştır.
Verilerin Toplanması
Uygulanmaya hazır hale getirilen görüşme formları öğrencilere dağıtılmış ve öğrencilerin görüşleri yazılı olarak öğrencilerden alınmıştır. Daha sonra öğrencilerden alınan görüşme formları öğrencilere eklemek veya çıkarmak istedikleri bilgiler olur düşüncesiyle tekrar dağıtılmıştır. Öğrencilerin bir kısmı gerekli ilaveleri yaparken bir kısmı da bazı bilgileri görüşme formundan çıkarmıştır. Bireylerden doğrudan alıntılara yer vermek ve bunlardan yola çıkarak sonuçları açıklamak geçerlik için önemli olmaktadır. Bunun için araştırmadan elde edilen verilerden bazıları olduğu gibi verilerek inandırıcılık sağlanmaya çalışılmıştır (Wolcott, 1990).
Çalışma Grubu
Bu araştırmanın çalışma grubu, Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi bölümünde öğrenim gören 53 öğrenciden oluşmaktadır. Çalışma gurubunu oluşturan öğrencilerin 38’i üçüncü sınıf öğrencilerinden ve 15’ i de dördüncü sınıf öğrencilerinden oluşmaktadır. Birinci sınıf öğrencilerin web temelli öğretim ile ilgili herhangi bir tecrübesi bulunmadığı için çalışma grubuna dahil edilmemişlerdir. Çalışma grubu ile ilgili istatistiki bilgiler Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1. Çalışma grubu profili
Öğretmen Adayı Özellikleri
Seçenek
n
Yüzde
Sınıf
3. Sınıf
38
%71.7
4. Sınıf
15
%28.3
Cinsiyet
Bay
31
%58.5
Bayan
22
%41.5
Verilerin Analizi
Araştırmadan elde edilen veriler içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. İçerik analizinde temelde yapılan işlem, birbirlerine benzeyen verileri belirli kavramlar ve temalar çerçevesinde bir araya getirerek anlaşılır biçimde organize etmek ve yorumlamaktır. Bu amaçla toplanan veriler önce kavramsallaştırılmış daha sonra da ortaya çıkan kavramlara göre mantıklı bir biçimde düzenlenmiş ve buna göre veriyi açıklayan temalar belirlenmiştir (Yıldırım & Şimşek, 2004). Temalardaki çeşitli anlamları analiz etmek ve kıyaslamak için kategoriler oluşturulmuştur (Coolican, 1992). Böylece yapılan nitel analizlerden daha detaylı ve derinlemesine bilgi elde edinilmeye çalışılmıştır.
BULGULARÇalışmanın bu bölümünde öğretmen adaylarının araştırma sorularına ait görüşlerini analiz etmek ve birbirleriyle kıyaslayabilmek için her bir tema kategorilere ayrıştırılarak sunulmuştur. Yapılan analizlerin sonucunda, öğretmen adaylarının araştırma soruları ile ilgili görüşlerinde bazı temalara ait ortak kategorilerin oluştuğu görülmüştür. Ancak öğretmen adaylarının araştırma soruları hakkındaki görüşlerinin bütünlüğünü bozmamak amacıyla bu ortak kategorilere ait görüşler kendi temaları içinde verilmiştir1. Web temelli öğretim ortamlarının taşıması gereken özellikleri ile ilgili görüşler
Bilgisayar öğretmen adaylarının görüşleri incelendiğinde çoklu ortam tasarımı (yapı, renk vs.), öğretimsel uygunluk, etkileşim, geribildirim, güncellik ile ilgili kategoriler oluşturulmuştur. Bilgisayar öğretmen adayları web temelli öğretim ortamlarının taşıması gereken çoklu ortam tasarım unsurları ile ilgili olarak metin, grafik, ses, video ve animasyon gibi çeşitli çoklu ortam elemanlarının birleştirilerek öğrenme ortamlarının zenginleştirilmesi gerektiğini söylemektedirler. Öğretimsel uygunlukla ilgili olarak bilgisayar öğretmen adayları web temelli öğretimin yapılacağı konu alanı ile öğretimsel uygunluğunun olması gerektiği şeklinde görüş belirtmişlerdir. Bir öğretmen adayı bununla ilgili olarak “Web temelli öğretim bilişsel alan ile ilgili davranışların kazandırılmasında etkili bir şekilde kullanılabilirken bence duyuşsal ve psiko-motor becerilerinin öğretiminde çok da etkili kullanılamaz” şeklinde görüş belirtmiştir. Öğretmen adayları genellikle, web temelli öğretim ortamlarının en önemli eğitsel uygulamalardan birisi olarak etkileşimi görmektedirler. Bu kategori ile ilgili olarak öğretmen adayları genellikle web temelli öğretim ortamlarının tasarımı sırasında öğretimi desteklemek için öğrenme kuramlarının temel alınmadığını ve ortaya çıkan ürünlerin elektronik kitaplardan öteye gidemedikleri görüşünde birleşmektedirler.
Buna ek olarak web temelli öğretim yapmak adına ders notlarının web sayfası haline çevrilip yayınlanmasının web temelli öğretimin kalitesini düşüreceğini ve öğrencilerin web temelli öğretime ilgilerini azaltacağını söylemektedirler. Bu kategori ile ilgili bir öğretmen adayı “Web ortamının benim için öğretici olabilmesi için maksimum düzeyde etkileşim sağlaması gerekiyor. Benim web’ den öğrenebilmem için öğretime sürecine etkin olarak katılmam gerekiyor. Bu da ancak etkileşimin üst düzeyde tutulduğu web yazılımları ile sağlanabilir” şeklinde görüş belirtmiştir. Geribildirim ile ilgili olarak öğretmen adayları, web temelli öğretim hizmetini alanların çoğu zaman geribildirim alamadıklarını söylemektedirler. Geribildirimin olmadığı bir web temelli öğretim ortamında kendilerini yalnız hissettiklerini ve bu yalnızlık sonucunda web temelli öğretim hakkında olumsuz tutum geliştirdiklerini söylemektedirler. Bu kategori ile ilgili bir diğer görüş de öğrenenlere neyi öğrenip neyi öğrenemedikleri konusunda geribildirim ve düzeltme yapılmadığı takdirde yanlış öğrenmelere neden olabileceği ve öğrenenlerin belli bir süre sonra web temelli öğretimin kendileri için vakit kaybı olduğu görüşünü benimsemeleridir. Bu kategori ile ilgili bir öğretmen adayı görüşü şu şekildedir: “Web temelli öğretim ortamları kişilere bireysel ve kendi hızlarında öğrenme imkânları sunarken geribildirim ve düzeltmelerin de anında yapılması gerekiyor, geribildirim olmadığı zaman insanların yalnızlıkları üzerine bir yalnızlık daha ekleniyor, düzeltmelerde anında yapılmadığı takdirde de yanlış öğrenmeler oluşabiliyor”. Son olarak güncellik kategorisi ile ilgili öğretmen adaylarının görüşleri, web temelli öğretimin öncesinde güçlü bir hazırlık gerektirdiği ve öğrenenle karşılaşmadan önce, tasarım ve düzenlemelerin oldukça vakit aldığı şeklindedir. Ayrıca bu hazırlığın sadece bir defaya mahsus olamadığını, öğretim süreci boyunca devam etmesi gerektiğini yani sürekli güncellemelerin yapılması gerektiğini söylemektedirler.
2. Web temelli öğretimin etkililiğinin arttırılması ile ilgili görüşlerBilgisayar öğretmen adaylarının görüşleri incelendiğinde içerik tasarımı ile ilgili kategori oluşturulmuştur. Öğretmen adaylarının içerik tasarımı ile ilgili kategori hakkındaki görüşlerinin şu alt kategoriler altında toplandığı görülmektedir: Organizasyon, uyum, sunum, etkileşim, gezinme. Öğretmen adayları içerik tasarımında birbiriyle ilişkili resim, yazı, ses, video gibi materyallerin belli “bir stratejiye bağlı kalınarak” organizasyonunun bir bütünlük içinde hazırlanması gerektiğini söylemektedirler. Bununla ilgili olarak bir öğretmen adayı “Ben web temelli öğretimde daha özgürce öğrenebileceğimi sanıyordum ama karşılaştığım sayfaların içerik tasarımı benim özgürce öğrenmemi sağlamak yerine beni oldukça kısıtladı” diyerek görüş belirtmiştir. Diğer bir öğretmen adayı ise “Web üzerinden dersleri takip ederken ayrıntılar içinde kayboluyorum, hangi sayfayı ne zaman, hatta niçin tıkladığımı bile unutuyorum, dersin akışını takip edemiyorum” diyerek içerik tasarımın uyumun önemine dikkat çekmiştir. Bilgilerin sunulmasıyla ilgili olarak da bir öğretmen adayı “Web ortamında metinlerin okunabilirlik özelliklerine mutlaka dikkat edilmeli, hatta kullanıcılar yazı fontunu ve puntosunu kendilerine göre özelleştirebilmeli” şeklinde görüş belirtmişlerdir. Etkileşim ile ilgili olarak öğretmen adaylarının birleştiği temel görüş ise kullanıcıyı motive edecek, zihinsel çaba sarf etmesini gerektirecek, öğretim sürecine aktif olarak katılmasını sağlayacak, yaptıklarının sonuçlarını görmesini sağlayacak bir başka deyişle yaparak öğrenmesini sağlayacak etkileşimi yüksek tasarımların hazırlanması şeklindedir. Öğretmen adayları, web üzerindeki öğrenme içeriğin kolaylıkla kullanılabilmesi ve içerik üzerinde en az zihinsel çaba ile hedefe en kısa yoldan götürecek gezinme olanaklarının sağlanması konusunda benzer görüşler belirtmişlerdir.
3. Web temelli öğretimin yaygınlaştırılması ile ilgili görüşler
Bilgisayar öğretmen adaylarının görüşleri incelendiğinde teknoloji bilinç düzeyinin arttırılması, teknik alt yapının iyileştirilmesi ve nitelikli insan gücünün yetiştirilmesi, kaliteli web temelli öğretim yazılımların üretilmesi, kurumsallaşma ile ilgili kategoriler oluşturulmuştur. Bilgisayar öğretmen adayları teknoloji bilinç düzeyinin arttırılması ile ilgili olarak toplumun web temelli öğretime ilişkin bilinç düzeyinin çok sınırlı olduğunu, web ortamının sunduğu olanaklardan haberdar olmadığını, web ortamını genellikle sohbet, oyun, eğlence ve e-posta aracı olarak algıladığını söylemişlerdir. Bu kategori ile ilgili olarak bir öğretmen adayı şu görüşü belirtmiştir:
Bence insanlar teknolojiyi edinmenin yollarını çok iyi bilirken, onu verimli kullanmasını bilmiyorlar. Evlerde, işyerlerinde, okullarda kısacası hayatımızın her alanında her geçen gün bilgisayar sayısı ve internet imkânları artarken kullanım alanları pek de değişmiyor, hep aynı amaçlar(sohbet, oyun, e-posta vb.) için kullanılıyor. İnsanların bu konuda gerçekten bilinçlendirilmeye ihtiyacı var.
Ayrıca bu kategori ile ilgili bir diğer görüş de eğitim sisteminin uygulayıcıları konumunda olan öğretmenler ve yöneticilerin dolayısıyla da sistemin değişime karşı kapalı oluşları konusunda odaklanmaktadır. Bu direncin kırılabilmesi ile ilgili olarak da öğretmen ve yöneticiler için hizmet içi kursların düzenlemesi öğretmen adayları tarafından bir öneri olarak sunulmaktadır. Öğretmen adaylarının önemle üzerinde durduğu bir diğer konu ise teknik alt yapının yetersizliği ve bu alanda yetişmiş insan gücünün azlığıdır. Bu konu ile ilgili olarak öğretmen adayları ilk sırada ekonomik yetersizlikleri görmektedir. Hızlı ve güvenli internet bağlantısı için ileri teknoloji ürünü teknik alt yapıların kurulmasının büyük bir ekonomik güç gerektirdiği de bir gerçektir. Bu konu ile ilgili olarak bir öğretmen adayı “Her geçen gün bilgisayar fiyatları düşerken nedense internet bağlantı ücretlerinde düşme yerine yükselmeler oluyor. Bu yüksek ücretlerle internete bağlanmak çok zor, yakın zamanda internet aboneliğimi iptal ettirmek zorunda kaldım.” diyerek görüş belirtmiştir. Yine bu kategori ile ilgili olarak öğretmen adayları yetişmiş insan gücünün azlığına vurgu yapmışlardır. Öğretmen adayları gerek teknik alt yapının kurulması ve idaresi, gerekse web üzerinden eğitsel faaliyetlerin yürütülmesi konusunda üst düzey yeterliğe sahip insan gücünün yetiştirilmesine yönelik somut adımların atılması gerektiği konusunda görüş bildirmişlerdir.
Bir diğer kategori de kaliteli web temelli öğretim yazılımlarının üretilmesinin gerekliliğidir. Bununla ilgili olarak öğretmen adayları web temelli öğretim yazılımlarının sınırlı sayıda olduğu ve istenilen düzeyde eğitsel özellikler taşımadığı konusunda görüş bildirmişlerdir. Bu tür yazılımların çoğu zaman araştırma amaçlı kullanılması ve araştırma bitiminde işlevini kaybetmesi, eğitsel açıdan birçok eksiklerinin olması ve belli bir tasarım ilkesine dayanmaması web temelli öğretime ilgi ve istek duyanları hayal kırıklığına uğratmaktadır. Bunun sonucunda da öğrenenler web temelli öğretime karşı olumsuz tutum geliştirmektedir. Bununla ilgili olarak bir öğretmen adayı “Web temelli öğretim ortamlarında öğrenenlerin tüm öğrenme ihtiyaçlarını karşılayabilecek eğitsel yazılımların olması gerekiyor” şeklinde görüş bildirmiştir.
Öğretmen adayları web temelli öğretimin yaygınlaştırılabilmesi ile ilgili son olarak da kurumsallaşmanın önemine dikkat çekmişlerdir. Bununla ilgili olarak, öğretmen adayları günümüz Türkiye’ sinde okullarda bilgisayar sayısının arttırılıp öğretmenlerin teknoloji kullanımı konusunda eğitildiği birçok ulusal projelerin hayata geçirilmesine rağmen bilgisayar ve internetin eğitsel amaçlı kullanılması ile ilgili okullarda kurumsal bir yapının oluşturulamadığı konusunda görüş birliğindedirler. Çoğu öğretmen adayı “Eğitim kurumlarının web sayfalarında sadece kurum tanıtımı yapılıyor” şeklinde görüş bildirmişleridir.
4. Web temelli öğretim ortamlarındaki öğrenci-öğrenci, öğrenci-öğretmen etkileşimi ile ilgili görüşler
Bilgisayar öğretmen adaylarının görüşleri incelendiğinde öğrenci-öğrenci etkileşimi ile ilgili olarak, web temelli öğretim ortamlarının öğrenme sürecinde öğrenci-öğrenci arasındaki işbirliğini ihmal ettiği yönünde görüş bildirmişlerdir. Öğretmen adayları web temelli öğretimin bireyselleştirilmiş öğretim imkânları açısından birçok avantajının olmasına rağmen öğrenmenin doğal olarak dış çevreden kopuk bir şekilde yani tamamen bireysel süreçlerle gerçekleşemeyeceği konusunda birleşmektedirler. Etkili bir web temelli öğretim sürecinin mutlaka öğrencilerin sosyalleşmesini sağlayarak, üst düzey ve eleştirel düşünme becerilerinin gelişmesine imkân tanıyacak grup ve takım çalışmalarını içermesi gerektiği konusunda görüş bildirmektedirler. Bir öğretmen adayı bununla ilgili olarak “Web temelli öğretimin etkililiğinin önündeki engellerden bence en önemlisi öğrenenler arasındaki işbirliğini ve birlikte öğrenme imkânları yok etmesi, bir diğeri de öğrencilere sosyalleşme imkânı tanımaması” şeklinde görüş belirtmiştir. Bu kategori ile ilgili olarak başka bir öğretmen adayı ise şu görüşü belirtmiştir:
Web temelli öğretimin etkilililiğinin arttırılabilmesi için öğrenenlere öğrendiği yeni bilgileri kendi cümleleri ile ifade etme, savunma ve düşüncelerini açık bir şekilde dile getirme fırsatlarının sağlanması gerekiyor ki, bu da ancak diğer öğrenenlerle etkileşime geçmek suretiyle yapılabilir. Bunun için de tartışma forumlarının oluşturulması gerekiyor.Öğretmen adayı bu görüşüyle web temelli öğretimde öğrenenlere kendini ifade etme fırsatlarının verilmesi gerekliliğine dikkat çekmektedir. Öğrenci-öğretmen etkileşimi ile ilgili olarak da öğretmen adayları, web temelli öğretim materyallerinin daha çok belli bir konuda öğrenenlerin bireysel biçimde öğrenmelerini sağlayacak şekilde tasarlandığını ancak, yine de öğrenenlerin bir yürütücünün kılavuzluğuna mutlaka ihtiyaç duyacaklarını belirtmişleridir. Ayrıca öğretmen adayları, öğretim faaliyetleri sırasında öğrenicilere neyi ne kadar öğrendikleri hakkında geribildirimlerin yapılmasının ve yanlış öğrenmelerin önüne geçebilmek için de düzeltmelerin yapılmasının gerekliliğine dikkat çekmişlerdir. Bir öğretmen adayı bu kategori ile ilgili olarak “Etkili bir web temelli öğretim tasarımında öğrenenlerin öğretim sürecinde oluşabilecek teknik ya da öğretimsel sorunlarını her an sorabileceği, geribildirim ve düzeltmeler yapabilecek bir yürütücünün mutlaka olması gerekiyor” şeklinde görüş belirterek öğrenci-öğretmen arasındaki etkileşimin önemine dikkat çekmiştir.
Sonuç olarak öğretmen adayları web temelli öğretim ortamlarımda gerek öğrenci-öğrenci etkileşiminin gerekse de öğrenci-öğretmen etkileşiminin sağlanabilmesi için yüz yüze(fiziksel olarak) yapılacak görüşmelerin önemi üzerinde durmuşlar ve web temelli öğretim sırasında öğretmen ve öğrencilerin belirli zaman aralıklarında mutlaka bir araya gelmeleri gerektiğini belirtmişlerdir. Bir öğretmen adayı bununla ilgili olarak “Öğretmen ve öğrenciler web ortamında çeşitli şekillerde(telekonferans, forum) birbirleriyle etkileşimde bulunabilirler. Ancak bu görüşmeler asla yüz yüze görüşmek kadar etkili olmaz.” şeklinde görüş bildirerek yüz yüze görüşmelerin önemine dikkat çekmiştir.
TARTIŞMA
Araştırma bulgularının değerlendirilmesi sonucunda bazı temalara ait kategorilerin birbirini destekler nitelikte oluştuğu görülmüştür. Bunun sonucu olarak da araştırmanın tartışması, daha önce bulgular kısmında verilen temalar birleştirilerek şu üç tema üzerinden yapılmıştır: Program tasarımı, etkileşim, öğrenci-öğretmen rolleri.
Web Temelli Öğretim Programının Tasarımı
Bu tema ile ilgili olarak öğretmen adayları genellikle web temelli öğretim ortamlarının program tasarımı sırasında öğrenme kuramlarının temel alınmadığını ve ortaya çıkan ürünlerin elektronik kitaplardan öteye gidemediklerini, web temelli öğretim yapmak adına ders notlarının web sayfası haline çevrilip yayınlanmasının web temelli öğretimin kalitesini düşüreceğini ve öğrencilerin web temelli öğretime ilgilerini azaltacağını söylemektedirler. Web temelli öğretim programları, odak noktasında öğretme değil öğrenmenin olduğu; fiziki mekân, zaman, katılımcı yaşı, tek kaynağa bağımlı olma, esnek olmayan programlar ve sadece öğreteni etkin kılma gibi kısıtlamaların olmadığı bir süreçtir. Web temelli öğretme-öğrenme süreçlerinin tasarlanmasında öğrenci merkezli yaklaşımlardan birinin temele alınması gerekli görülmektedir. Bu doğrultuda düzenlenen sanal öğrenme ortamları, bireylere öğrenci merkezli eğitim olanaklarını sunmakla kalmayacak; aynı zamanda bireyin kendi öğrenmesinde etkin bir rol üstlenmesini ve öğrenmelerini yapılandırmasını sağlayacaktır (Şahan, 2005).
Web temelli öğretim programları bir öğrenme kuramına dayanmadığında ise, öğrenme sürecinin eğitimsel yönü göz ardı edilmiş olacaktır. Bu durumda harcanan çabalar, kullanıcıyı ulaşılmak istenen öğrenme hedeflerine götürmeyecektir. Öyleyse internet eğitimsel araç olarak kullanılmak istenildiği andan itibaren, diğer eğitimsel materyallerde olduğu gibi eğitimsel kuram ve kurallara uyulması gerekmektedir (Şahin, 2003). Mc Manus’ göre (1996), henüz web temelli öğrenme programlarının tasarımı konusunda özel bir model geliştirilmemiştir fakat var olan modellerden yararlanarak öğretimi gerçekleştirebiliriz (Gürol, 2007).Web temelli öğrenme programın tasarımında öğrencinin bilgiyi yapılandırarak öğrenmesini temele alan yapılandırmacı yaklaşımın uygulanması süreci zenginleştirmektedir. Yapılandırmacı yaklaşım, özellikle öğrencilerin daha önceki bildikleri ile birleştirmeler yaparak öğrenmelerine yardımcı olan bir yaklaşımdır. Yapılandırmacılıkta öğrencilerin kendi kendilerini yönlendirebilmeleri, bilgiyi yapılandırmaları ve eleştirel bakabilmeleri söz konusudur. Bu süreçte öğrenciler daha çok birinci elden verileri ve materyalleri kullanırlar (Caldwell, 2006; Şahan, 2005). Yapılandırmacı kuram incelendiğinde, aktif öğrenme, yaparak öğrenme, gerçek hayatla ilişkilendirme, motivasyon, öğrencinin kendi öğrenmesini kontrol etmesi, sosyal öğrenme, etkileşerek öğrenme gibi kavramların web temelli öğrenme programının tasarımıyla birebir örtüştüğü düşünülebilir (Şahin, 2003). Sosyal yapılandırmacılık olarak bilinen öğrenme teorisine dayanan anlamlı öğrenmede online etkileşimi yeniden kavramsallaştırmak için bir çalışma yapılmıştır (Woo & Reeves, 2006). Bu çalışmada, etkileşimin analiz edilmesi yoluyla bu kavramsal çerçevenin web temelli öğrenme ortamlarının kalitesini arttırmada ihtiyaç duyulan tasarım esaslarını sağlayabileceği iddia edilmektedir.
Web Temelli Öğretim Programlarında Etkileşimin Önemi
Etkileşim ile ilgili olarak öğretmen adayları, web temelli öğretim programlarının kullanıcıyı motive edecek, zihinsel çaba sarf etmesini gerektirecek, öğretim sürecine aktif olarak katılmasını sağlayacak, yaptıklarının sonuçlarını görmesini sağlayacak bir başka deyişle yaparak öğrenmesini sağlayacak bir biçimde hazırlanmasının gerekliliği yönünde görüş bildirmişlerdir. Öğrenmedeki etkileşim bilgi kazanımında, bilişsel ve fiziksel becerilerin gelişiminde temel bir süreçtir (Barker, 1994). Etkileşim, web temelli öğrenme programlarındaki en önemli eğitsel uygulamalardan birisidir. Web temelli öğrenme temelindeki katılımcı teori, öğrenenlerin birbirleriyle, öğreticilerle ve çevrimiçi kaynaklarla öğrenme uygulamalarına katılımını yani etkileşimi vurgulamaktadır (Gülümbay, 2006). Üniversite öğrencileri ile yapılan bir araştırmada, web temelli öğrenmenin geleneksel öğretim uygulamalarına göre daha etkileşimli olduğu ve öğrencilere kendi öğrenmeleri üzerinde daha fazla kontrol olanağı sağladığı belirlenmiştir (Yazon, Mayer-Smith, & Redfield, 2002).
Web temelli öğrenmede etkileşim, öğrenci ve öğretici arasında karmaşık eğitsel etkinliklerin gerçekleştirilmesini sağlayan mekanizmalardır. Bu etkinliklere örnek olarak açıklama, soru sorma, yanıtlama, yoklama, ek bilgi verme, tartışma, sorgulama, problem çözme, ayrıntıya inme, diğer kaynaklara bağlantı sağlama, kurgulama, çözümleme, değerlendirme ve birleştirme verilebilir (Mutlu & Öztürk, 1999). Web temelli öğrenmede etkileşimin bilinen iki türü vardır (Şahin, 2003). Bunlardan birincisi ve web temelli öğretim programlarında eğitimsel sorunların kaynağı olan “mekanik etkileşim”dir. Bu tür etkileşimde kullanıcı fareyle ekranda bazı yazı ve şekillere tıklamaktan öteye gidememektedir. Mekanik etkileşimde kullanıcı zihinsel çaba sarf etmez, edilgen bir seyircidir. Kullanıcının belirlenen öğrenme hedeflerine ulaşması bu tür bir etkileşimle pek de mümkün görülmemektedir.Diğer bir etkileşim türü de “uygulamalı etkileşim”dir. Uygulamalı etkileşim, web temelli öğretim programlarının eğitimsel sorunlarına çözüm olması düşünülen ancak tasarımı sancılı ve üretimi pahalı olan bir etkileşim türüdür. Bu tür etkileşimde kullanıcı aktiftir, öğrenme sürecine yaparak, içeriğin değişkenlerini değiştirerek, yaptığı işlemlerin sonuçlarını görerek öğrenir. Böyle bir etkileşim öğrenmeyi kolay, etkili ve kalıcı kılar. Web temelli öğretim programlarında etkileşim ve yapılandırmacı öğrenme kuramının öğrenmeye bakışı birlikte değerlendirildiğinde, web temelli öğrenmenin sorunlarının ancak ikinci tür etkileşimli programların işe koşulmasıyla çözülebileceği görülmektedir. Bunun yolu ise öğrenen merkezli ve etkileşimi öğrenmenin temeline koyan bir felsefe yapılandırmacı kuram) ile tasarım sürecini yönlendirmekten geçer.
Web Temelli Öğretimde Öğrenci-Öğretmen Rolleri
Bu tema ile ilgili olarak öğretmen adayları web temelli öğretimin öğrenen için bireyselleştirilmiş öğretim imkânları açısından birçok avantaj sağladığını ancak, öğrenmenin doğal olarak dış çevreden kopuk bir şekilde yani tamamen bireysel süreçlerle gerçekleşemeyeceğini belirtmektedirler. Etkili bir web temelli öğretim sürecinin mutlaka öğrencilerin sosyalleşmesini sağlayarak, üst düzey ve eleştirel düşünme becerilerinin gelişmesine imkân tanıyacak grup ve takım çalışmalarını içermesi gerektiği de bir gerçektir. Her öğrenci bireysel çalışabilir ancak, arkadaşlarıyla e-mail kullanarak ya da farklı yollarla iletişime geçmelidir. Böylece, öğrencinin kendini yalnız hissetmesi engellenmiş ve bir ihtiyaç olan sosyalleşmesi sağlanmış olacaktır (Frank, Reich, & Humphreys 2003: aktaran; Odabaşı ve ark., 2005).
Web temelli öğretim programları öğrenenlerin bireysel biçimde öğrenmelerini sağlayacak şekilde tasarlanmış olsa bile yine de öğrenenlerin bir yürütücünün kılavuzluğuna mutlaka ihtiyaç duyacakları açıktır. Bu yürütücü kuşkusuz web temelli öğretim süreçlerinde öğrenenlere öğretim faaliyetleri sırasında neyi ne kadar öğrendikleri hakkında geribildirimleri yaparak yanlış öğrenmelerin önüne geçecek olan öğretmenlerdir. Web temelli öğretimde öğretmenin rolü; bilgi aktarıcılıktan, bütün öğrenenlere bilgiyi yapılandırma ve etkileşim için büyük fırsatlar sunan kolaylaştırıcı olarak değiştirmektedir (Gürol & Demirli, 2001). Danışman rolündeki öğretmen, öğrencinin bilgiyi yapılandırmasına yardımcı olur. Web temelli öğretimde, öğretmenin teknolojik donanımları etkili ve rahat kullanabilmesi, sistemin güçlü ve zayıf yanlarını anlaması, hem teknik hem de kendinden emin olarak sürece katılması, görsel olarak öğrencilerin kontrolü olmadan da öğretme-öğrenme ve değerlendirme süreçlerini uygulayabilme yeterliklerine sahip olması gerekir (Şahan, 2005).
SONUÇ VE ÖNERİLER
Öğrenme ve öğretmeye ilişkin yeni yaklaşımlar, yeni öğrenme ortamlarının düzenlenme zorunluluğunu da beraberinde getirmektedir. Bilgi teknolojilerindeki baş döndüren hızlı gelişim, bireyden beklenenleri ve bu beklenenlerin edinilmesine ilişkin süreci değiştirmektedir. Küreselleşme ile birlikte geniş boyutlu bilgiye hızlı ve kolay ulaşım, bu bilginin dolaşımını sağlayacak bilgi ulaşım teknolojilerinin gelişimini beraberinde getirmiştir. Bu teknolojilerden biride internettir.
Internet ve bilgisayar teknolojilerindeki hızlı gelişmelerden etkilenen alanlardan bir tanesi de eğitimdir. Öğretmen merkezli öğretimden öğrenci merkezli öğretime doğru değişen yeni bir öğretim anlayışıyla birlikte öğretimin bireyselleştirilmesine olanak sağlayan çağdaş bir öğretim modeli olan web temelli öğrenme, odak noktasında öğretme değil öğrenmenin olduğu görsel ve işitsel açıdan zenginleştirilmiş bir öğretim sürecidir. Ancak, web temelli öğrenme sürecinin yararlarını öğrenme sürecine olabildiğince yansıtmak ve olası sınırlılıklarını en aza indirmek amacıyla, dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Web temelli öğretim, öncesinde güçlü bir hazırlık gerektiren bir öğretim modeli olup, öğrenenle karşılaşmadan önce içerik tasarımı oldukça vakit almaktadır. İyi bir tasarım içim bu konuda uzmanlaşma ve deneyim gereklidir. Web temelli öğretim ortamlarının düzenlenmesi esnasında ortaya çıkan en büyük problemler teknolojiyi iyi bilememe yanında eğitimsel olarak materyal geliştirme, tasarım ve hazırlama ilkelerini bilememekten kaynaklanmaktadır. Bunu gidermek için hizmet öncesi ve hizmet içi öğretmen eğitiminde gereken önem verilmelidir. Web temelli öğretimde kullanılan materyaller, bireysel öğrenme ilkelerine uygun olarak hazırlanmış olsalar bile, sistemde öğrencinin soru soracağı ve tartışacağı kimselere ihtiyacı olacaktır. Öğrencilerin bu ihtiyaçlarını giderebilmek için forum, chat, telekonferans, yüz yüze görüşme gibi alternatif imkânlar sunulmalıdır.
KAYNAKLAR
Agres, C., Edberg, D., & Igbaria, M. (1998). Transformation to virtual societies: forces and issues. The Information Society, 14, 71–82.
Aydın, C. H. (2002). Çevrimiçi (online) öğrenme toplulukları. Açık ve Uzaktan Eğitim Sempozyumu 23-25 Mayıs 2002, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
Barker, P. (1994). Designing interactive learning. In T. de Jong, & L. Sarti (Eds.), Design and production of multimedia and simulation-based learning material (pp. 1−30). Dordrech: Kluwer Academic Publishers.
Caldwell, E. R. (2006). A comparative study of three instructional modalities in a computer programming course: Traditional instruction, web-based instruction and online instruction. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Greensboro: The University of North Carolina.
Coolican, H. (1992). Research methods and statistics in psychology. London: Hodder & Stougtton.
Çakır, H. (2003). Web destekli öğretimin Cobol programlama dili dersindeki öğrenci başarısına etkisi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 44-55.
Demirli, C. (2002) Internet tabanlı öğretimin öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme dersinde öğrenci başarısına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Erdoğan, Y., Bayram, S., & Deniz, L. (2007) Web tabanlı öğretim tutum ölçeği: açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 4(2).
Gülümbay, A. A. (2005). Yükseköğretimde web’ e dayalı ve yüz yüze ders alan öğrencilerin öğrenme stratejilerinin, bilgisayar kaygılarının ve başarı durumlarının karşılaştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Gürol, M. (2007). Web Tabanlı Öğrenme Çevrelerinin Tasarımı. http://perweb.firat.edu.tr/personel/yayinlar/fua_1001/101_25979
Gürol, M., & Demirli, C. (2001). Uzaktan eğitimde oluşturmacı tasarım ve uygulanması. Uluslararası Eğitim Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı 28-30 Kasım 2001, Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
Hokanson, B., & Hooper, S. (2000). Computers as cognitive media: examining the potential of computers in education. Computers in Human Behavior, 16(5), 537–552.
İpek, İ. (2001). Bilgisayarla öğretim tasarım, geliştirme ve yöntemler, Ankara: Tıp Teknik.
İşman, A. (2003). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme, İstanbul: Değişim Yayınları.Kartal, B. (2000). Avrupa birliğinde açık uzaktan öğrenime yönelik eğilimler. Süleyman Demirel Üniversitesi
PRE-SERVICE COMPUTER TEACHERS’ VIEWS ON WEB-BASED EDUCATION
Öğr. Gör. A. Oğuz AKTÜRK
Selçuk Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, Konya / Türkiye
akturk@selcuk.edu.tr
Yrd. Doç. Dr. İsmail ŞAHİN
Selçuk Üniversitesi, Eğitim FakültesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, Konya / Türkiye
isahin@selcuk.edu.tr
Doç. Dr. Ali Murat SÜNBÜL
Selçuk Üniversitesi, Eğitim FakültesiEğitim Bilimleri Bölümü, Konya / Türkiye
sunbul@selcuk.edu.tr
ÖZET
Bilgi toplumu için insanları en iyi şekilde hazırlamada alternatif yollardan bir tanesinin de web temelli öğretim olduğu söylenebilir. Geleneksel sınıflardan web temelli öğretim ortamlarına geçiş öğretmen ve öğrenci arasındaki etkileşimi ve öğrenme stillerini değiştirmiştir (Agres, Edberg, & Igbaria, 1998). Bunun sonucu olarak web temelli öğretimi planlayanlar, yönetenler ve uygulayanlar ile öğrenciler arasındaki iletişim ve etkileşimi en üst düzeye çıkarabilmek için öğrencilerin web temelli öğretim hakkındaki görüşlerini bilmek önem kazanmaktadır. Elde edilen bu öğrenci görüşleri sayesinde artan yeni bilgi ve becerilerin öğrencilere kazandırılabilmesi, öğrencilerin öğrenme alışkanlıklarının ve deneyimlerinin zenginleştirilebilmesi adına web temelli öğretim için yeni uygulamalar geliştirilebilir. Bu çalışmanın amacı, Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi bölümünde öğrenim gören öğretmen adaylarının web temelli öğretim hakkındaki görüşlerini belirlemektir. Bu nitel çalışmada, veri toplama yöntemi olarak yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Elde edilen veriler kodlanarak şu temalar oluşturulmuştur: Web temelli öğretimin özellikleri, web temelli öğretimin etkililiği, web temelli öğretimin yaygınlaştırılması ve web temelli öğretim ortamlarında öğrenci-öğretmen/öğrenci-öğrenci etkileşimi.
Anahtar Kelimeler: Web Temelli Öğretim, Nitel Araştırma, Öğretmen Adayı
ABSTRACT
In this information society, web-based instruction has become one of the alternative ways to educate people. A shift from traditional classrooms to web-based educational environments has changed learning styles and the ways in which teachers and students interact (Agres, Edberg, & Igbaria, 1998). As a result, it is inevitable to learn about student views regarding web-based education to be able to maximize the communication and interaction among the planners, administrators, and facilitators of this type of instruction. Using the student views, new and better applications of web-based education might be developed in order to help students gain up-to-date information and necessary skills. The purpose of this study is to learn about pre-service teachers’ views on web-based education. The participants are students from the Department of Computer and Instructional Technologies, College of Education at Selcuk University. In this qualitative study, semi-structured interview technique is used as a data collection method. Constructed through coding, the following themes are found: characteristics of, effectiveness of, diffusion of, and student-teacher/student-student interaction in web-based education.
Key Words: Web-based Education, Qualitative Research, Teacher Candidate
GİRİŞ
Çağımızda bilim ve teknolojideki hızlı gelişmeler ekonomik sistemi olduğu kadar eğitimsel ve sosyal sistemleri de etkilemektedir. Günümüzde bilgi, gelişmiş toplumlarda ekonomik gelişmelerin anahtarı haline gelmiştir. Teknoloji ise eğitim sürecinin geliştirilmesinde önemli rol oynamaktadır. Bilgi teknolojisinin hızla gelişmesi, bilgi toplumlarının ortaya çıkmasına neden olmuş, toplumların yeni teknolojik gelişmeleri izlemeleri ve kendilerine uyarlamaları zorunlu hale gelmiştir (Keser, 1998). Teknoloji ile öğrenme, anlamlı öğrenmeler oluşturmaya hizmet etmelidir. Clark (1983), öğrencinin görevini teknoloji tarafından sunulan bilginin öğrenilmesi olarak ifade etmektedir (İpek, 2001).
Günümüz toplumlarında ekonomik ve sosyal sistemlerin giderek değişikliğe uğramasına neden olan bilişim teknolojilerindeki gelişmelerin bireylerin günlük yaşamını ve çalışma alanlarını önemli ölçüde etkilediği kuşkusuzdur. Küreselleşme ile birlikte geniş boyutlu bilgiye hızlı ve kolay ulaşım, bu bilginin dolaşımını sağlayacak bilgi ulaşım teknolojilerinin gelişimini beraberinde getirmiştir (Kartal, 2000; Şahan, 2005). Bu teknolojilerden biri de internettir. Internet, kelime olarak uluslar arası iletişim anlamına gelen İngilizce iki kelimenin kısaltılarak birlikte kullanılmasından oluşan bir kelimedir: Inter (International) ve Net (Network
(İşman, 2003). Internet, TCP/IP[1] protokolüne bağlı olarak birçok bilgisayar ağının birbirine bağlanmasıyla oluşan bir ağ (network) sistemidir. Kısaca “ağların ağı” olarak da adlandırılan internet dünya çapındaki bilgisayar ağlarını ve bu ağlar üzerindeki bilgisayarları birbirine bağlayan bir yapıdır (Forcier, 1999: aktaran; Tekinarslan, 2007). Bilgisayarlar arasında kurulmuş olan bu yapının bir sahibi yoktur; onu işleten, idare eden, denetleyen bir merkezi otorite de söz konusu değildir.
Internet ve bilgisayar teknolojilerindeki hızlı gelişmelerden etkilenen alanlardan bir tanesi de eğitimdir. Özellikle 1990 yılından sonra hızlı bir gelişim gösteren, yazılı, sesli ve görüntülü iletişim-etkileşim imkânı sunan internetin tüm dünyada hızlı bir gelişme süreci içerisine girmesi, internet üzerinden eğitim kavramını ortaya çıkarmıştır (Odabaşı ve ark, 2005). Internet, öğreten merkezli öğretimden öğrenen merkezli öğretime doğru değişen yeni bir öğretim anlayışı sağlayan ve öğretimin bireyselleştirilmesine olanak sağlayan bir eğitim ortamıdır (Gülümbay, 2006). Internet üzerinden yapılan bazı yeni eğitim uygulamaları, eğitimde yer ve zamana ilişkin sınırlılıkları ortadan kaldırmış, öğrencinin istediği zaman, istediği yerden bilgiye erişmesine olanak sağlamıştır (Yiğit, Yıldırım, & Özden, 2000).
Web, bilginin ağlar (Internet) aracılığı ile sunulmasını sağlayan bir servistir. Web üzerinden bilgi sunulurken, HTML[2], animasyon, resim, görüntü ve çeşitli programlar kullanmak mümkündür. Bu araçların desteği ile web, en popüler internet servisi haline gelmiştir. Internet ile bilgiye ulaşmanın en kolay yolu web kullanmaktır (Yiğit, Yıldırım, & Özden, 2000). Web, kolaylıkla ulaşılabilen, esnek depolama ve görüntüleme seçeneklerini destekleyebilen, kolay, oldukça güçlü bir yayınlama biçimi sağlayabilen ve hipermedya unsurlarını kapsayabilen bir öğretim ortamıdır (Oliver, Herrington, & Omari, 1999). Eğitimde web uygulamalarının pek çok yararı vardır. Web’ in en kolay kullanımı geleneksel olarak sunulan dersler için bilgiyi depolamanın en uygun olduğu yer olmasıdır. Örneğin ders kapsamında kullanılmak üzere öğrencilerin ders notları, pratik sınavlar, öğrencinin yapması gerekenler, projeler gibi çeşitli kaynaklar kullanılabilir. Ancak, web teknolojisinin temel yararı, öğrenmeyi ve bilgiyi yeniden yapılandırmak için yeni olanaklar sunması, öğrenciler ve öğrenci ile öğretmen arasında iletişimi ve işbirliğini artırması ve bunun doğal sonucu olarak eğitimde niteliğin artırılmasına katkı sağlamasıdır (Casey, 1998; Barnes & Macedo, 2000: aktaran; Çakır, 2003). Web teknolojileri özellikle öğrencilerin elektronik yollardan iletişim kurmalarına ve derslerle online olarak katılmalarına olanak sağlamaktadır. (Wachter, Gupta, & Quaddus, 2000). Web ortamında sunum, tartışma, gösterim, soru-cevap, beyin fırtınası, durum çalışması, bilgi avcılığı, işbirlikli öğrenme, problem merkezli öğrenme gibi çok sayıda öğretim yöntemi uygulanabilir. Bu yolla öğrenenlerin okuma, yazma, gözleme, dinleme, yapma türü deneyimler kazanması mümkündür (Şimşek, 2002).Sonuç olarak web uygulamalarının gelişimi web’ i önemli bir eğitsel ortam haline getiriyor. (Siau, Nah, & Teng, 2002). Ancak bütün bu özelliklerine rağmen, web için geliştirilen öğretim materyallerinin, öğretimsel etkililiği henüz kanıtlanmamıştır ve pek çok durumda geleneksel öğretim materyalleri ile karşılaştırıldığında öğretimin etkililiğini arttırmadığı söylenebilir. Web temelli öğretim ile ilgili olarak alan yazında kullanılan farklı kavramlar bulunmaktadır. Web tabanlı öğretim, web destekli öğretim, internete dayalı öğretim, internet destekli öğretim, internetle öğretim, ağa dayalı öğretim, çevrimiçi öğrenme ve sanal eğitim bunlardan bazılarıdır. Tüm bu kavramlar ve benzerleri, birbirinden farklı uygulamaları içermekle birlikte, esasen bilgisayar ağları ile yapılan öğretme süreçlerini açıklamaktadır (Aydın, 2002).
Web temelli öğretim, ders malzemesinin dağıtımını, eğitimin yönetimini, öğrencinin değerlendirilmesini ve öğrenci ile iletişimi, internet hizmetlerini kullanarak gerçekleştirmektir (Mutlu & Öztürk, 1999). Demirli (2002)’ ye göre web temelli öğretim, eğitimi planlayanlar, yönetenler ve uygulayanlar ile öğrenciler arasındaki iletişimin ve etkileşimin, bilgisayar ve ağ teknolojileri aracılığıyla sağlandığı öğrenme-öğretme sürecidir. Başka bir deyişle web temelli öğretim, artan yeni bilgi ve becerilerin kazandırılmasında, öğrencilerin öğrenme alışkanlıklarının ve deneyimlerinin zenginleştirilmesinde kullanılabilecek yeni bir öğretim modeli olduğu söylenebilir (Şahan, 2005).
Internet bağlantılı bir bilgisayarla düzenlenen öğretme-öğrenme sürecini benimseyen web temelli öğrenmenin en önemli özelliği, öğrencilerin bireysel özelliklerine göre farklı öğrenme etkinlikleri sunmasıdır. Bir başka özelliği de zaman ve ortam sınırlaması olmaksızın bilgiye erişim olanağı sağlamasıdır. Ayrıca web temelli öğretimin özelliği gereği öğrenci edilgen değil, sürece aktif katılandır ve öğretmen de bilgi veren değil öğrenciyi yönlendirendir (Şahan, 2005). Sonuç olarak web temelli öğretimde öğrenci bilgiye ulaşmak için daha fazla çaba sarf etmelidir (Hokanson & Hooper, 2000).
Öğrencilerin web tabanlı öğretime ilişkin görüşlerinin bilinmesi, web tabanlı öğrenme ortamlarının etkili bir şekilde düzenlenmesi ve kullanılması aşamalarında hem öğrenenlere hem de öğretenlere yardımcı olmaktadır (Erdoğan, Bayram, & Deniz, 2007). Bu çalışmanın amacı bilgisayar öğretmen adaylarının web temelli öğretim hakkındaki görüşlerini incelemektir. Buna göre araştırmada şu temel sorulara yanıt aranmıştır:
1. Web temelli öğretim ortamlarının taşıması gereken özellikleri nelerdir?
2. Web temelli öğretimin etkililiğinin arttırılabilmesi için neler yapılabilir?
3. Web temelli öğretimin yaygınlaştırılabilmesi için neler yapılabilir?
4. Web temelli öğretim ortamlarında öğrenci-öğrenci, öğrenci-öğretmen etkileşimi nasıl sağlanabilir?
YÖNTEM
Bu çalışmada nitel araştırma tekniği kullanılmıştır. Nitel araştırma gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı bir araştırma yöntemidir. Doğal ortama duyarlı olması, araştırmacının katılımcı rolünün olması, olaylara bütüncül yaklaşması, algıların ortaya çıkarmasını sağlaması, araştırma deseninde esneklik sağlaması ve tümevarımcı bir analize sahip olması nitel araştırma yönteminin belli başlı özellikleridir (Yıldırım & Şimşek, 2004). Bu çalışmaya katılan öğretmen adaylarının belirlenmesinde ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmış olup, bilgisayar öğretmen adaylarının web temelli öğretim hakkındaki görüşlerinin daha detaylı ve derinlemesine incelenmesi amaçlanmıştır. Buna göre araştırmada, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü 3. sınıfında okutulan “Uzaktan Eğitimin Temelleri” dersini alan ve en az bir dönem web temelli olarak yürütülen bir derse katılmış olan 3. ve 4. sınıf öğrencilerinin seçilmesine karar verilmiştir. 1. ve 2. sınıf öğrencilerinin böyle bir deneyimi olmadığı için çalışma grubuna dahil edilmemiştir. Araştırma grubuna dahil edilme kriterini sağlayan öğrencilerden de yalnızca gönüllü olanlarla yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Yani araştırmaya katılımda gönüllülük esas alınmıştır.
Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi bölümünde öğrenim gören öğrencilerle yüz yüze yarı yapılandırılmış görüşmelerin yapılabilmesi için bir görüşme formu hazırlanmıştır. Görüşme formunun hazırlanmasında araştırmacıların geçmiş deneyimleri ile eğitim bilimleri alanında çalışan diğer alan uzmanlarının görüşlerinden yaralanılmıştır.
Verilerin Toplanması
Uygulanmaya hazır hale getirilen görüşme formları öğrencilere dağıtılmış ve öğrencilerin görüşleri yazılı olarak öğrencilerden alınmıştır. Daha sonra öğrencilerden alınan görüşme formları öğrencilere eklemek veya çıkarmak istedikleri bilgiler olur düşüncesiyle tekrar dağıtılmıştır. Öğrencilerin bir kısmı gerekli ilaveleri yaparken bir kısmı da bazı bilgileri görüşme formundan çıkarmıştır. Bireylerden doğrudan alıntılara yer vermek ve bunlardan yola çıkarak sonuçları açıklamak geçerlik için önemli olmaktadır. Bunun için araştırmadan elde edilen verilerden bazıları olduğu gibi verilerek inandırıcılık sağlanmaya çalışılmıştır (Wolcott, 1990).
Çalışma Grubu
Bu araştırmanın çalışma grubu, Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi bölümünde öğrenim gören 53 öğrenciden oluşmaktadır. Çalışma gurubunu oluşturan öğrencilerin 38’i üçüncü sınıf öğrencilerinden ve 15’ i de dördüncü sınıf öğrencilerinden oluşmaktadır. Birinci sınıf öğrencilerin web temelli öğretim ile ilgili herhangi bir tecrübesi bulunmadığı için çalışma grubuna dahil edilmemişlerdir. Çalışma grubu ile ilgili istatistiki bilgiler Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1. Çalışma grubu profili
Öğretmen Adayı Özellikleri
Seçenek
n
Yüzde
Sınıf
3. Sınıf
38
%71.7
4. Sınıf
15
%28.3
Cinsiyet
Bay
31
%58.5
Bayan
22
%41.5
Verilerin Analizi
Araştırmadan elde edilen veriler içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. İçerik analizinde temelde yapılan işlem, birbirlerine benzeyen verileri belirli kavramlar ve temalar çerçevesinde bir araya getirerek anlaşılır biçimde organize etmek ve yorumlamaktır. Bu amaçla toplanan veriler önce kavramsallaştırılmış daha sonra da ortaya çıkan kavramlara göre mantıklı bir biçimde düzenlenmiş ve buna göre veriyi açıklayan temalar belirlenmiştir (Yıldırım & Şimşek, 2004). Temalardaki çeşitli anlamları analiz etmek ve kıyaslamak için kategoriler oluşturulmuştur (Coolican, 1992). Böylece yapılan nitel analizlerden daha detaylı ve derinlemesine bilgi elde edinilmeye çalışılmıştır.
BULGULARÇalışmanın bu bölümünde öğretmen adaylarının araştırma sorularına ait görüşlerini analiz etmek ve birbirleriyle kıyaslayabilmek için her bir tema kategorilere ayrıştırılarak sunulmuştur. Yapılan analizlerin sonucunda, öğretmen adaylarının araştırma soruları ile ilgili görüşlerinde bazı temalara ait ortak kategorilerin oluştuğu görülmüştür. Ancak öğretmen adaylarının araştırma soruları hakkındaki görüşlerinin bütünlüğünü bozmamak amacıyla bu ortak kategorilere ait görüşler kendi temaları içinde verilmiştir1. Web temelli öğretim ortamlarının taşıması gereken özellikleri ile ilgili görüşler
Bilgisayar öğretmen adaylarının görüşleri incelendiğinde çoklu ortam tasarımı (yapı, renk vs.), öğretimsel uygunluk, etkileşim, geribildirim, güncellik ile ilgili kategoriler oluşturulmuştur. Bilgisayar öğretmen adayları web temelli öğretim ortamlarının taşıması gereken çoklu ortam tasarım unsurları ile ilgili olarak metin, grafik, ses, video ve animasyon gibi çeşitli çoklu ortam elemanlarının birleştirilerek öğrenme ortamlarının zenginleştirilmesi gerektiğini söylemektedirler. Öğretimsel uygunlukla ilgili olarak bilgisayar öğretmen adayları web temelli öğretimin yapılacağı konu alanı ile öğretimsel uygunluğunun olması gerektiği şeklinde görüş belirtmişlerdir. Bir öğretmen adayı bununla ilgili olarak “Web temelli öğretim bilişsel alan ile ilgili davranışların kazandırılmasında etkili bir şekilde kullanılabilirken bence duyuşsal ve psiko-motor becerilerinin öğretiminde çok da etkili kullanılamaz” şeklinde görüş belirtmiştir. Öğretmen adayları genellikle, web temelli öğretim ortamlarının en önemli eğitsel uygulamalardan birisi olarak etkileşimi görmektedirler. Bu kategori ile ilgili olarak öğretmen adayları genellikle web temelli öğretim ortamlarının tasarımı sırasında öğretimi desteklemek için öğrenme kuramlarının temel alınmadığını ve ortaya çıkan ürünlerin elektronik kitaplardan öteye gidemedikleri görüşünde birleşmektedirler.
Buna ek olarak web temelli öğretim yapmak adına ders notlarının web sayfası haline çevrilip yayınlanmasının web temelli öğretimin kalitesini düşüreceğini ve öğrencilerin web temelli öğretime ilgilerini azaltacağını söylemektedirler. Bu kategori ile ilgili bir öğretmen adayı “Web ortamının benim için öğretici olabilmesi için maksimum düzeyde etkileşim sağlaması gerekiyor. Benim web’ den öğrenebilmem için öğretime sürecine etkin olarak katılmam gerekiyor. Bu da ancak etkileşimin üst düzeyde tutulduğu web yazılımları ile sağlanabilir” şeklinde görüş belirtmiştir. Geribildirim ile ilgili olarak öğretmen adayları, web temelli öğretim hizmetini alanların çoğu zaman geribildirim alamadıklarını söylemektedirler. Geribildirimin olmadığı bir web temelli öğretim ortamında kendilerini yalnız hissettiklerini ve bu yalnızlık sonucunda web temelli öğretim hakkında olumsuz tutum geliştirdiklerini söylemektedirler. Bu kategori ile ilgili bir diğer görüş de öğrenenlere neyi öğrenip neyi öğrenemedikleri konusunda geribildirim ve düzeltme yapılmadığı takdirde yanlış öğrenmelere neden olabileceği ve öğrenenlerin belli bir süre sonra web temelli öğretimin kendileri için vakit kaybı olduğu görüşünü benimsemeleridir. Bu kategori ile ilgili bir öğretmen adayı görüşü şu şekildedir: “Web temelli öğretim ortamları kişilere bireysel ve kendi hızlarında öğrenme imkânları sunarken geribildirim ve düzeltmelerin de anında yapılması gerekiyor, geribildirim olmadığı zaman insanların yalnızlıkları üzerine bir yalnızlık daha ekleniyor, düzeltmelerde anında yapılmadığı takdirde de yanlış öğrenmeler oluşabiliyor”. Son olarak güncellik kategorisi ile ilgili öğretmen adaylarının görüşleri, web temelli öğretimin öncesinde güçlü bir hazırlık gerektirdiği ve öğrenenle karşılaşmadan önce, tasarım ve düzenlemelerin oldukça vakit aldığı şeklindedir. Ayrıca bu hazırlığın sadece bir defaya mahsus olamadığını, öğretim süreci boyunca devam etmesi gerektiğini yani sürekli güncellemelerin yapılması gerektiğini söylemektedirler.
2. Web temelli öğretimin etkililiğinin arttırılması ile ilgili görüşlerBilgisayar öğretmen adaylarının görüşleri incelendiğinde içerik tasarımı ile ilgili kategori oluşturulmuştur. Öğretmen adaylarının içerik tasarımı ile ilgili kategori hakkındaki görüşlerinin şu alt kategoriler altında toplandığı görülmektedir: Organizasyon, uyum, sunum, etkileşim, gezinme. Öğretmen adayları içerik tasarımında birbiriyle ilişkili resim, yazı, ses, video gibi materyallerin belli “bir stratejiye bağlı kalınarak” organizasyonunun bir bütünlük içinde hazırlanması gerektiğini söylemektedirler. Bununla ilgili olarak bir öğretmen adayı “Ben web temelli öğretimde daha özgürce öğrenebileceğimi sanıyordum ama karşılaştığım sayfaların içerik tasarımı benim özgürce öğrenmemi sağlamak yerine beni oldukça kısıtladı” diyerek görüş belirtmiştir. Diğer bir öğretmen adayı ise “Web üzerinden dersleri takip ederken ayrıntılar içinde kayboluyorum, hangi sayfayı ne zaman, hatta niçin tıkladığımı bile unutuyorum, dersin akışını takip edemiyorum” diyerek içerik tasarımın uyumun önemine dikkat çekmiştir. Bilgilerin sunulmasıyla ilgili olarak da bir öğretmen adayı “Web ortamında metinlerin okunabilirlik özelliklerine mutlaka dikkat edilmeli, hatta kullanıcılar yazı fontunu ve puntosunu kendilerine göre özelleştirebilmeli” şeklinde görüş belirtmişlerdir. Etkileşim ile ilgili olarak öğretmen adaylarının birleştiği temel görüş ise kullanıcıyı motive edecek, zihinsel çaba sarf etmesini gerektirecek, öğretim sürecine aktif olarak katılmasını sağlayacak, yaptıklarının sonuçlarını görmesini sağlayacak bir başka deyişle yaparak öğrenmesini sağlayacak etkileşimi yüksek tasarımların hazırlanması şeklindedir. Öğretmen adayları, web üzerindeki öğrenme içeriğin kolaylıkla kullanılabilmesi ve içerik üzerinde en az zihinsel çaba ile hedefe en kısa yoldan götürecek gezinme olanaklarının sağlanması konusunda benzer görüşler belirtmişlerdir.
3. Web temelli öğretimin yaygınlaştırılması ile ilgili görüşler
Bilgisayar öğretmen adaylarının görüşleri incelendiğinde teknoloji bilinç düzeyinin arttırılması, teknik alt yapının iyileştirilmesi ve nitelikli insan gücünün yetiştirilmesi, kaliteli web temelli öğretim yazılımların üretilmesi, kurumsallaşma ile ilgili kategoriler oluşturulmuştur. Bilgisayar öğretmen adayları teknoloji bilinç düzeyinin arttırılması ile ilgili olarak toplumun web temelli öğretime ilişkin bilinç düzeyinin çok sınırlı olduğunu, web ortamının sunduğu olanaklardan haberdar olmadığını, web ortamını genellikle sohbet, oyun, eğlence ve e-posta aracı olarak algıladığını söylemişlerdir. Bu kategori ile ilgili olarak bir öğretmen adayı şu görüşü belirtmiştir:
Bence insanlar teknolojiyi edinmenin yollarını çok iyi bilirken, onu verimli kullanmasını bilmiyorlar. Evlerde, işyerlerinde, okullarda kısacası hayatımızın her alanında her geçen gün bilgisayar sayısı ve internet imkânları artarken kullanım alanları pek de değişmiyor, hep aynı amaçlar(sohbet, oyun, e-posta vb.) için kullanılıyor. İnsanların bu konuda gerçekten bilinçlendirilmeye ihtiyacı var.
Ayrıca bu kategori ile ilgili bir diğer görüş de eğitim sisteminin uygulayıcıları konumunda olan öğretmenler ve yöneticilerin dolayısıyla da sistemin değişime karşı kapalı oluşları konusunda odaklanmaktadır. Bu direncin kırılabilmesi ile ilgili olarak da öğretmen ve yöneticiler için hizmet içi kursların düzenlemesi öğretmen adayları tarafından bir öneri olarak sunulmaktadır. Öğretmen adaylarının önemle üzerinde durduğu bir diğer konu ise teknik alt yapının yetersizliği ve bu alanda yetişmiş insan gücünün azlığıdır. Bu konu ile ilgili olarak öğretmen adayları ilk sırada ekonomik yetersizlikleri görmektedir. Hızlı ve güvenli internet bağlantısı için ileri teknoloji ürünü teknik alt yapıların kurulmasının büyük bir ekonomik güç gerektirdiği de bir gerçektir. Bu konu ile ilgili olarak bir öğretmen adayı “Her geçen gün bilgisayar fiyatları düşerken nedense internet bağlantı ücretlerinde düşme yerine yükselmeler oluyor. Bu yüksek ücretlerle internete bağlanmak çok zor, yakın zamanda internet aboneliğimi iptal ettirmek zorunda kaldım.” diyerek görüş belirtmiştir. Yine bu kategori ile ilgili olarak öğretmen adayları yetişmiş insan gücünün azlığına vurgu yapmışlardır. Öğretmen adayları gerek teknik alt yapının kurulması ve idaresi, gerekse web üzerinden eğitsel faaliyetlerin yürütülmesi konusunda üst düzey yeterliğe sahip insan gücünün yetiştirilmesine yönelik somut adımların atılması gerektiği konusunda görüş bildirmişlerdir.
Bir diğer kategori de kaliteli web temelli öğretim yazılımlarının üretilmesinin gerekliliğidir. Bununla ilgili olarak öğretmen adayları web temelli öğretim yazılımlarının sınırlı sayıda olduğu ve istenilen düzeyde eğitsel özellikler taşımadığı konusunda görüş bildirmişlerdir. Bu tür yazılımların çoğu zaman araştırma amaçlı kullanılması ve araştırma bitiminde işlevini kaybetmesi, eğitsel açıdan birçok eksiklerinin olması ve belli bir tasarım ilkesine dayanmaması web temelli öğretime ilgi ve istek duyanları hayal kırıklığına uğratmaktadır. Bunun sonucunda da öğrenenler web temelli öğretime karşı olumsuz tutum geliştirmektedir. Bununla ilgili olarak bir öğretmen adayı “Web temelli öğretim ortamlarında öğrenenlerin tüm öğrenme ihtiyaçlarını karşılayabilecek eğitsel yazılımların olması gerekiyor” şeklinde görüş bildirmiştir.
Öğretmen adayları web temelli öğretimin yaygınlaştırılabilmesi ile ilgili son olarak da kurumsallaşmanın önemine dikkat çekmişlerdir. Bununla ilgili olarak, öğretmen adayları günümüz Türkiye’ sinde okullarda bilgisayar sayısının arttırılıp öğretmenlerin teknoloji kullanımı konusunda eğitildiği birçok ulusal projelerin hayata geçirilmesine rağmen bilgisayar ve internetin eğitsel amaçlı kullanılması ile ilgili okullarda kurumsal bir yapının oluşturulamadığı konusunda görüş birliğindedirler. Çoğu öğretmen adayı “Eğitim kurumlarının web sayfalarında sadece kurum tanıtımı yapılıyor” şeklinde görüş bildirmişleridir.
4. Web temelli öğretim ortamlarındaki öğrenci-öğrenci, öğrenci-öğretmen etkileşimi ile ilgili görüşler
Bilgisayar öğretmen adaylarının görüşleri incelendiğinde öğrenci-öğrenci etkileşimi ile ilgili olarak, web temelli öğretim ortamlarının öğrenme sürecinde öğrenci-öğrenci arasındaki işbirliğini ihmal ettiği yönünde görüş bildirmişlerdir. Öğretmen adayları web temelli öğretimin bireyselleştirilmiş öğretim imkânları açısından birçok avantajının olmasına rağmen öğrenmenin doğal olarak dış çevreden kopuk bir şekilde yani tamamen bireysel süreçlerle gerçekleşemeyeceği konusunda birleşmektedirler. Etkili bir web temelli öğretim sürecinin mutlaka öğrencilerin sosyalleşmesini sağlayarak, üst düzey ve eleştirel düşünme becerilerinin gelişmesine imkân tanıyacak grup ve takım çalışmalarını içermesi gerektiği konusunda görüş bildirmektedirler. Bir öğretmen adayı bununla ilgili olarak “Web temelli öğretimin etkililiğinin önündeki engellerden bence en önemlisi öğrenenler arasındaki işbirliğini ve birlikte öğrenme imkânları yok etmesi, bir diğeri de öğrencilere sosyalleşme imkânı tanımaması” şeklinde görüş belirtmiştir. Bu kategori ile ilgili olarak başka bir öğretmen adayı ise şu görüşü belirtmiştir:
Web temelli öğretimin etkilililiğinin arttırılabilmesi için öğrenenlere öğrendiği yeni bilgileri kendi cümleleri ile ifade etme, savunma ve düşüncelerini açık bir şekilde dile getirme fırsatlarının sağlanması gerekiyor ki, bu da ancak diğer öğrenenlerle etkileşime geçmek suretiyle yapılabilir. Bunun için de tartışma forumlarının oluşturulması gerekiyor.Öğretmen adayı bu görüşüyle web temelli öğretimde öğrenenlere kendini ifade etme fırsatlarının verilmesi gerekliliğine dikkat çekmektedir. Öğrenci-öğretmen etkileşimi ile ilgili olarak da öğretmen adayları, web temelli öğretim materyallerinin daha çok belli bir konuda öğrenenlerin bireysel biçimde öğrenmelerini sağlayacak şekilde tasarlandığını ancak, yine de öğrenenlerin bir yürütücünün kılavuzluğuna mutlaka ihtiyaç duyacaklarını belirtmişleridir. Ayrıca öğretmen adayları, öğretim faaliyetleri sırasında öğrenicilere neyi ne kadar öğrendikleri hakkında geribildirimlerin yapılmasının ve yanlış öğrenmelerin önüne geçebilmek için de düzeltmelerin yapılmasının gerekliliğine dikkat çekmişlerdir. Bir öğretmen adayı bu kategori ile ilgili olarak “Etkili bir web temelli öğretim tasarımında öğrenenlerin öğretim sürecinde oluşabilecek teknik ya da öğretimsel sorunlarını her an sorabileceği, geribildirim ve düzeltmeler yapabilecek bir yürütücünün mutlaka olması gerekiyor” şeklinde görüş belirterek öğrenci-öğretmen arasındaki etkileşimin önemine dikkat çekmiştir.
Sonuç olarak öğretmen adayları web temelli öğretim ortamlarımda gerek öğrenci-öğrenci etkileşiminin gerekse de öğrenci-öğretmen etkileşiminin sağlanabilmesi için yüz yüze(fiziksel olarak) yapılacak görüşmelerin önemi üzerinde durmuşlar ve web temelli öğretim sırasında öğretmen ve öğrencilerin belirli zaman aralıklarında mutlaka bir araya gelmeleri gerektiğini belirtmişlerdir. Bir öğretmen adayı bununla ilgili olarak “Öğretmen ve öğrenciler web ortamında çeşitli şekillerde(telekonferans, forum) birbirleriyle etkileşimde bulunabilirler. Ancak bu görüşmeler asla yüz yüze görüşmek kadar etkili olmaz.” şeklinde görüş bildirerek yüz yüze görüşmelerin önemine dikkat çekmiştir.
TARTIŞMA
Araştırma bulgularının değerlendirilmesi sonucunda bazı temalara ait kategorilerin birbirini destekler nitelikte oluştuğu görülmüştür. Bunun sonucu olarak da araştırmanın tartışması, daha önce bulgular kısmında verilen temalar birleştirilerek şu üç tema üzerinden yapılmıştır: Program tasarımı, etkileşim, öğrenci-öğretmen rolleri.
Web Temelli Öğretim Programının Tasarımı
Bu tema ile ilgili olarak öğretmen adayları genellikle web temelli öğretim ortamlarının program tasarımı sırasında öğrenme kuramlarının temel alınmadığını ve ortaya çıkan ürünlerin elektronik kitaplardan öteye gidemediklerini, web temelli öğretim yapmak adına ders notlarının web sayfası haline çevrilip yayınlanmasının web temelli öğretimin kalitesini düşüreceğini ve öğrencilerin web temelli öğretime ilgilerini azaltacağını söylemektedirler. Web temelli öğretim programları, odak noktasında öğretme değil öğrenmenin olduğu; fiziki mekân, zaman, katılımcı yaşı, tek kaynağa bağımlı olma, esnek olmayan programlar ve sadece öğreteni etkin kılma gibi kısıtlamaların olmadığı bir süreçtir. Web temelli öğretme-öğrenme süreçlerinin tasarlanmasında öğrenci merkezli yaklaşımlardan birinin temele alınması gerekli görülmektedir. Bu doğrultuda düzenlenen sanal öğrenme ortamları, bireylere öğrenci merkezli eğitim olanaklarını sunmakla kalmayacak; aynı zamanda bireyin kendi öğrenmesinde etkin bir rol üstlenmesini ve öğrenmelerini yapılandırmasını sağlayacaktır (Şahan, 2005).
Web temelli öğretim programları bir öğrenme kuramına dayanmadığında ise, öğrenme sürecinin eğitimsel yönü göz ardı edilmiş olacaktır. Bu durumda harcanan çabalar, kullanıcıyı ulaşılmak istenen öğrenme hedeflerine götürmeyecektir. Öyleyse internet eğitimsel araç olarak kullanılmak istenildiği andan itibaren, diğer eğitimsel materyallerde olduğu gibi eğitimsel kuram ve kurallara uyulması gerekmektedir (Şahin, 2003). Mc Manus’ göre (1996), henüz web temelli öğrenme programlarının tasarımı konusunda özel bir model geliştirilmemiştir fakat var olan modellerden yararlanarak öğretimi gerçekleştirebiliriz (Gürol, 2007).Web temelli öğrenme programın tasarımında öğrencinin bilgiyi yapılandırarak öğrenmesini temele alan yapılandırmacı yaklaşımın uygulanması süreci zenginleştirmektedir. Yapılandırmacı yaklaşım, özellikle öğrencilerin daha önceki bildikleri ile birleştirmeler yaparak öğrenmelerine yardımcı olan bir yaklaşımdır. Yapılandırmacılıkta öğrencilerin kendi kendilerini yönlendirebilmeleri, bilgiyi yapılandırmaları ve eleştirel bakabilmeleri söz konusudur. Bu süreçte öğrenciler daha çok birinci elden verileri ve materyalleri kullanırlar (Caldwell, 2006; Şahan, 2005). Yapılandırmacı kuram incelendiğinde, aktif öğrenme, yaparak öğrenme, gerçek hayatla ilişkilendirme, motivasyon, öğrencinin kendi öğrenmesini kontrol etmesi, sosyal öğrenme, etkileşerek öğrenme gibi kavramların web temelli öğrenme programının tasarımıyla birebir örtüştüğü düşünülebilir (Şahin, 2003). Sosyal yapılandırmacılık olarak bilinen öğrenme teorisine dayanan anlamlı öğrenmede online etkileşimi yeniden kavramsallaştırmak için bir çalışma yapılmıştır (Woo & Reeves, 2006). Bu çalışmada, etkileşimin analiz edilmesi yoluyla bu kavramsal çerçevenin web temelli öğrenme ortamlarının kalitesini arttırmada ihtiyaç duyulan tasarım esaslarını sağlayabileceği iddia edilmektedir.
Web Temelli Öğretim Programlarında Etkileşimin Önemi
Etkileşim ile ilgili olarak öğretmen adayları, web temelli öğretim programlarının kullanıcıyı motive edecek, zihinsel çaba sarf etmesini gerektirecek, öğretim sürecine aktif olarak katılmasını sağlayacak, yaptıklarının sonuçlarını görmesini sağlayacak bir başka deyişle yaparak öğrenmesini sağlayacak bir biçimde hazırlanmasının gerekliliği yönünde görüş bildirmişlerdir. Öğrenmedeki etkileşim bilgi kazanımında, bilişsel ve fiziksel becerilerin gelişiminde temel bir süreçtir (Barker, 1994). Etkileşim, web temelli öğrenme programlarındaki en önemli eğitsel uygulamalardan birisidir. Web temelli öğrenme temelindeki katılımcı teori, öğrenenlerin birbirleriyle, öğreticilerle ve çevrimiçi kaynaklarla öğrenme uygulamalarına katılımını yani etkileşimi vurgulamaktadır (Gülümbay, 2006). Üniversite öğrencileri ile yapılan bir araştırmada, web temelli öğrenmenin geleneksel öğretim uygulamalarına göre daha etkileşimli olduğu ve öğrencilere kendi öğrenmeleri üzerinde daha fazla kontrol olanağı sağladığı belirlenmiştir (Yazon, Mayer-Smith, & Redfield, 2002).
Web temelli öğrenmede etkileşim, öğrenci ve öğretici arasında karmaşık eğitsel etkinliklerin gerçekleştirilmesini sağlayan mekanizmalardır. Bu etkinliklere örnek olarak açıklama, soru sorma, yanıtlama, yoklama, ek bilgi verme, tartışma, sorgulama, problem çözme, ayrıntıya inme, diğer kaynaklara bağlantı sağlama, kurgulama, çözümleme, değerlendirme ve birleştirme verilebilir (Mutlu & Öztürk, 1999). Web temelli öğrenmede etkileşimin bilinen iki türü vardır (Şahin, 2003). Bunlardan birincisi ve web temelli öğretim programlarında eğitimsel sorunların kaynağı olan “mekanik etkileşim”dir. Bu tür etkileşimde kullanıcı fareyle ekranda bazı yazı ve şekillere tıklamaktan öteye gidememektedir. Mekanik etkileşimde kullanıcı zihinsel çaba sarf etmez, edilgen bir seyircidir. Kullanıcının belirlenen öğrenme hedeflerine ulaşması bu tür bir etkileşimle pek de mümkün görülmemektedir.Diğer bir etkileşim türü de “uygulamalı etkileşim”dir. Uygulamalı etkileşim, web temelli öğretim programlarının eğitimsel sorunlarına çözüm olması düşünülen ancak tasarımı sancılı ve üretimi pahalı olan bir etkileşim türüdür. Bu tür etkileşimde kullanıcı aktiftir, öğrenme sürecine yaparak, içeriğin değişkenlerini değiştirerek, yaptığı işlemlerin sonuçlarını görerek öğrenir. Böyle bir etkileşim öğrenmeyi kolay, etkili ve kalıcı kılar. Web temelli öğretim programlarında etkileşim ve yapılandırmacı öğrenme kuramının öğrenmeye bakışı birlikte değerlendirildiğinde, web temelli öğrenmenin sorunlarının ancak ikinci tür etkileşimli programların işe koşulmasıyla çözülebileceği görülmektedir. Bunun yolu ise öğrenen merkezli ve etkileşimi öğrenmenin temeline koyan bir felsefe yapılandırmacı kuram) ile tasarım sürecini yönlendirmekten geçer.
Web Temelli Öğretimde Öğrenci-Öğretmen Rolleri
Bu tema ile ilgili olarak öğretmen adayları web temelli öğretimin öğrenen için bireyselleştirilmiş öğretim imkânları açısından birçok avantaj sağladığını ancak, öğrenmenin doğal olarak dış çevreden kopuk bir şekilde yani tamamen bireysel süreçlerle gerçekleşemeyeceğini belirtmektedirler. Etkili bir web temelli öğretim sürecinin mutlaka öğrencilerin sosyalleşmesini sağlayarak, üst düzey ve eleştirel düşünme becerilerinin gelişmesine imkân tanıyacak grup ve takım çalışmalarını içermesi gerektiği de bir gerçektir. Her öğrenci bireysel çalışabilir ancak, arkadaşlarıyla e-mail kullanarak ya da farklı yollarla iletişime geçmelidir. Böylece, öğrencinin kendini yalnız hissetmesi engellenmiş ve bir ihtiyaç olan sosyalleşmesi sağlanmış olacaktır (Frank, Reich, & Humphreys 2003: aktaran; Odabaşı ve ark., 2005).
Web temelli öğretim programları öğrenenlerin bireysel biçimde öğrenmelerini sağlayacak şekilde tasarlanmış olsa bile yine de öğrenenlerin bir yürütücünün kılavuzluğuna mutlaka ihtiyaç duyacakları açıktır. Bu yürütücü kuşkusuz web temelli öğretim süreçlerinde öğrenenlere öğretim faaliyetleri sırasında neyi ne kadar öğrendikleri hakkında geribildirimleri yaparak yanlış öğrenmelerin önüne geçecek olan öğretmenlerdir. Web temelli öğretimde öğretmenin rolü; bilgi aktarıcılıktan, bütün öğrenenlere bilgiyi yapılandırma ve etkileşim için büyük fırsatlar sunan kolaylaştırıcı olarak değiştirmektedir (Gürol & Demirli, 2001). Danışman rolündeki öğretmen, öğrencinin bilgiyi yapılandırmasına yardımcı olur. Web temelli öğretimde, öğretmenin teknolojik donanımları etkili ve rahat kullanabilmesi, sistemin güçlü ve zayıf yanlarını anlaması, hem teknik hem de kendinden emin olarak sürece katılması, görsel olarak öğrencilerin kontrolü olmadan da öğretme-öğrenme ve değerlendirme süreçlerini uygulayabilme yeterliklerine sahip olması gerekir (Şahan, 2005).
SONUÇ VE ÖNERİLER
Öğrenme ve öğretmeye ilişkin yeni yaklaşımlar, yeni öğrenme ortamlarının düzenlenme zorunluluğunu da beraberinde getirmektedir. Bilgi teknolojilerindeki baş döndüren hızlı gelişim, bireyden beklenenleri ve bu beklenenlerin edinilmesine ilişkin süreci değiştirmektedir. Küreselleşme ile birlikte geniş boyutlu bilgiye hızlı ve kolay ulaşım, bu bilginin dolaşımını sağlayacak bilgi ulaşım teknolojilerinin gelişimini beraberinde getirmiştir. Bu teknolojilerden biride internettir.
Internet ve bilgisayar teknolojilerindeki hızlı gelişmelerden etkilenen alanlardan bir tanesi de eğitimdir. Öğretmen merkezli öğretimden öğrenci merkezli öğretime doğru değişen yeni bir öğretim anlayışıyla birlikte öğretimin bireyselleştirilmesine olanak sağlayan çağdaş bir öğretim modeli olan web temelli öğrenme, odak noktasında öğretme değil öğrenmenin olduğu görsel ve işitsel açıdan zenginleştirilmiş bir öğretim sürecidir. Ancak, web temelli öğrenme sürecinin yararlarını öğrenme sürecine olabildiğince yansıtmak ve olası sınırlılıklarını en aza indirmek amacıyla, dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Web temelli öğretim, öncesinde güçlü bir hazırlık gerektiren bir öğretim modeli olup, öğrenenle karşılaşmadan önce içerik tasarımı oldukça vakit almaktadır. İyi bir tasarım içim bu konuda uzmanlaşma ve deneyim gereklidir. Web temelli öğretim ortamlarının düzenlenmesi esnasında ortaya çıkan en büyük problemler teknolojiyi iyi bilememe yanında eğitimsel olarak materyal geliştirme, tasarım ve hazırlama ilkelerini bilememekten kaynaklanmaktadır. Bunu gidermek için hizmet öncesi ve hizmet içi öğretmen eğitiminde gereken önem verilmelidir. Web temelli öğretimde kullanılan materyaller, bireysel öğrenme ilkelerine uygun olarak hazırlanmış olsalar bile, sistemde öğrencinin soru soracağı ve tartışacağı kimselere ihtiyacı olacaktır. Öğrencilerin bu ihtiyaçlarını giderebilmek için forum, chat, telekonferans, yüz yüze görüşme gibi alternatif imkânlar sunulmalıdır.
KAYNAKLAR
Agres, C., Edberg, D., & Igbaria, M. (1998). Transformation to virtual societies: forces and issues. The Information Society, 14, 71–82.
Aydın, C. H. (2002). Çevrimiçi (online) öğrenme toplulukları. Açık ve Uzaktan Eğitim Sempozyumu 23-25 Mayıs 2002, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
Barker, P. (1994). Designing interactive learning. In T. de Jong, & L. Sarti (Eds.), Design and production of multimedia and simulation-based learning material (pp. 1−30). Dordrech: Kluwer Academic Publishers.
Caldwell, E. R. (2006). A comparative study of three instructional modalities in a computer programming course: Traditional instruction, web-based instruction and online instruction. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Greensboro: The University of North Carolina.
Coolican, H. (1992). Research methods and statistics in psychology. London: Hodder & Stougtton.
Çakır, H. (2003). Web destekli öğretimin Cobol programlama dili dersindeki öğrenci başarısına etkisi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 44-55.
Demirli, C. (2002) Internet tabanlı öğretimin öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme dersinde öğrenci başarısına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Erdoğan, Y., Bayram, S., & Deniz, L. (2007) Web tabanlı öğretim tutum ölçeği: açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 4(2).
Gülümbay, A. A. (2005). Yükseköğretimde web’ e dayalı ve yüz yüze ders alan öğrencilerin öğrenme stratejilerinin, bilgisayar kaygılarının ve başarı durumlarının karşılaştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Gürol, M. (2007). Web Tabanlı Öğrenme Çevrelerinin Tasarımı. http://perweb.firat.edu.tr/personel/yayinlar/fua_1001/101_25979
Gürol, M., & Demirli, C. (2001). Uzaktan eğitimde oluşturmacı tasarım ve uygulanması. Uluslararası Eğitim Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı 28-30 Kasım 2001, Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
Hokanson, B., & Hooper, S. (2000). Computers as cognitive media: examining the potential of computers in education. Computers in Human Behavior, 16(5), 537–552.
İpek, İ. (2001). Bilgisayarla öğretim tasarım, geliştirme ve yöntemler, Ankara: Tıp Teknik.
İşman, A. (2003). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme, İstanbul: Değişim Yayınları.Kartal, B. (2000). Avrupa birliğinde açık uzaktan öğrenime yönelik eğilimler. Süleyman Demirel Üniversitesi
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)
